Abdusalomova Nigora Shuhratovnaning
filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
“Zevarxon” dostoni genezisi va badiiy talqini” 10.00.08 – Folklorshunoslik (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2025.1.PhD/Fil3628
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi O‘zbek tili, adabiyoti va folklori instituti. Ilmiy rahbar: Imomnazarova Shahodatxon Xabitovna, filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD).
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: O‘zR FA O‘zbek tili, adabiyot va folklori instituti, DSc.02/30.12.2019.Fil.46.02 raqamli Ilmiy kengash.
Rasmiy opponentlar: San’at Sariev Matchonboevich: filologiya fanlari doktori, professor; Umurzak Jumanazarov Abdurazakovich: filologiya fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Toshkent amaliy fanlar universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi “Zevarxon” dostonining shakllanish manbalari va genezisini aniqlash, syujetning versiyalari hamda motiv va obrazlar tizimini kompleks o‘rganilib, dostonning o‘zbek epik an’anasidagi o‘rnini oydinlashtirishdan iboratdir.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
“Zevarxon” dostonining “Sanobar” xalq kitobi bilan aloqasi Rahmatulla Yusuf o‘g‘li versiyasi ta’siri orqali kechganligi, mushtarak obrazlarga ega bo‘lishiga qaramay ular o‘zaro versiyalar emas, mustaqil dostonlar ekanligi dalillangan;
“Gul Sanuvbarga nima qildi?” fors xalq afsonasining o‘zbek folkloriga o‘tish shakli uning matni, xalqaro tarjimalari bilan qiyosiy tahlili natijasida o‘zbek xalq og‘zaki ijodiga “Gul Sanobarga nima qildi, Sanobar Gulga nima qildi?” ertagi shaklida lokallashgani isbotlangan;
“Zevarxon” dostoni xalq ertaklari motiv, epizodlarining o‘zaro sintezi natijasida shakllangan va o‘zbek, fors, arab, hind epik an’analaridagi umumiy mifopoetik qatlamga ega ekanligi hamda dostonning Fozil Yo‘ldosh o‘g‘li, Rahmatulla Yusuf o‘g‘li repertuarlariga oid nusxalari o‘zaro versiyalar sifatida ilk bor izchil asoslangan; 
“Zevarxon” dostonining an’anaviy motivlari va obrazlar tizimi tipologiyasi, xususan, doston matnidagi Semurg‘, ro‘dapo, chorbog‘, suv kabi obraz va epik makonlar xalq tasavvuridagi qadimiy marosim va ramzlarni aks ettiruvchi mifologik kodlar ekanligi, ular qahramonning ruhiy kamolotini bosqichma-bosqich ifodalovchi badiiy vosita sifatida namoyon bo‘lgani oydinlashtirilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:
“Zevarxon” dostonining genezisi va badiiy talqini mavzusini tadqiq etish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida: 
“Zevarxon” dostonining Fozil Yo‘ldosh o‘g‘li va Rahmatulla Yusuf o‘g‘li versiyalarining to‘ldirilgan, qayta nashrini tayyorlashda doston syujetining ildizlari, versiyalar qiyosiy tahliliga oid ilmiy natijalardan O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi O‘zbek tili, adabiyoti va folklori institutida bajarilgan OT-F1-76 “O‘zbek xalq ijodi yodgorliklari” 100 jildligini nashrga tayyorlash va uni tekstologik o‘rganish masalalari” mavzusidagi fundamental loyihada foydalanilgan. (O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining 2025-yil 25-iyuldagi 3/1255-1826-sonli ma’lumotnomasi). Natijada, loyiha doston syujetining genetik ildizlari bilan “Kitobi Sanobar” va “Malikai Husnobod”, “Ozodachehra”, “Tuhmatga uchragan kelin” xalq ertaklari , “Ming bir kecha” tarkibidagi “Sindbod bahriy” va “Sayfulmuluk” qissalarida aloqasi, doston syujeti versiyalari tahlili asosidagi yangi ilmiy-nazariy ma’lumotlar bilan boyitilgan;
“Qoraqalpoq folklorshunosligi antologiyasi”ni yaratishda doston syujeti, motiv va obrazlar tizimi tahliliga oid ilmiy xulosalardan Berdaq nomidagi Qoraqalpoq davlat universitetida amalga oshirilgan AL-662204393-raqamli “Qoraqalpog‘iston folklorshunosligi antalogiyasini yaratish” mavzusidagi amaliy loyihada foydalanilgan. (Berdaq nomidagi Qoraqalpoq davlat universitetining 2025-yil 4-fevraldagi 01-21-01/729-sonli ma’lumotnomasi). Natijada, loyiha jarayonida “Zevarxon” dostoni syujetining o‘zbek, turkman, uyg‘ur versiyalari tahlilidan olingan ilmiy-nazariy xulosalardan antologiya tuzishda foydalanilgan; shuningdek, tadqiqot natijalari Qoraqalpog‘iston xalq dostonchiligi materiallarini tahlil etishda, romanik dostonlardagi ayol obrazlari tipologiyasini aniqlashda amaliy manba sifatida xizmat qilgan.