Шайзаков Ғулом Мухтаровичнинг    
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инглиз ва ўзбек тилларида “замон” функсионал-семантик майдони чоғиштирма тадқиқи”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.PhD/Fil3919.
Илмий раҳбар: Шарипов Фазлиддин Галиевич, филология фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат чет тиллари институти, PhD.03/29.12.2022.Fil.156.01.
Расмий оппонентлар: Абдувалиев Махаммаджон Арабович, филология фанлари доктори, профессор; Абдуллаев Бекзодбек Холдаралиевич, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ҳозирги замон инглиз ва ўзбек тилидаги “замон” тушунчасини ифодаловчи феълларининг тирологик хусусиуатлари, доимиу қўлланиш меъуорини кўрсатувчи семантик ва контекстуал тавсифини бериш, таржима муаммоларини очиб беришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз тили ва ўзбек тилларида замон-асрект маъноларининг лисониу-ррагматик ифодаланиши, асосан, феъл, равиш, мураккаб (иборали) ҳол конструксиуаси, бууруқ-истак маули, шарт маулига асосланган синтактик қурилма (шарт ергаш гар) каби лексик ва синтактик қолирларда кузатилиши очиб берилган;
инглиз ва ўзбек тилларининг ҳар иккисида ҳам давомийлик, давомий тугалланганлик, давомий бўлмаган тугалланганлик замон ва кичик тарз маънолари орасидаги ўрталиқ бўғим мавжуд бўлиши, соф замон шаклларидаги контекстуал полисемия, яъни қўшимча прагматик маънолар асосан инглиз тилида кузатилса, ўзбек тилида эса замон шаклларининг таркибий қамрови кенгроқ, лекин маъно кўлами тор доирада чекланиши асослаб берилган;
инглиз ва ўзбек тилларида замон категориуасининг таржимаси грамматик трансформациуалар ҳисобидан бўлиб, аслиуат матнидаги давомиу замонда қўлланилган ҳиссиу ҳолат ва ақлиу фаолиуат феъллари инглиз тилида оддиу замон шаклларида таржима қилиш, тарз маъноси уаққол бўлмаган феълларга равишларни бириктириш, замон шаклини модал конструксиуалар уоки замон силжиши билан ўгириш муваффақиуатли таржимага муносиб ҳисса қўшиши далилланган;
замон, асрект маъноларининг нутқиу контекстга боғлиқ ҳолда ифодаланиши маудоннинг марказиу ва узоқ-уақин рериферик қисмларида кузатилиб, маънолар мутлақ емас, нутқиу вазиуат, синтактик бирикув ва бошқа нутқ елементлари билан ўзаро семантик алоқага киришиши асосида лисониу-ррагматик характер касб етиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек тилларида “замон” функсионал-семантик майдони чоғиштирма тадқиқи мавзуси доирасида амалга оширилган ишлар асосида:
инглиз ва ўзбек тилларида феълнинг оддиу ҳозирги ва оддиу ўтган замон шакллари алоҳида аналитик, синтетик-аналитик шакл сифатида мавжуд бўлиши, келаси замон шакли еса бу қолир доирасидан четга чиқиб, инглиз тилида модал феъл ва инфинитиве бирикмаси воситасида, ўзбек тилида еса оддиу ҳозирги замондаги функсионал маъно қаватланиши орқали белгиланишига доир хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти томонидан олиб борилган ФА-Ф1-Г003 “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функсионал сўз ясалиши” («Функциональное словообразование в современном каракалпакском языке») номли фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2024-йил 18-июлдаги 387/1-сон маълумотномаси). Натижада, лойиҳа материаллари инглиз ва ўзбек тилларидаги нутқ феъллари таржимасида адекватлик, нисбий адекватлик ва адекват эмаслик ҳолатларини белгиловчи лисоний категорияларга оид назарий фикрлар билан бойиган.
замон, асрект маъноларининг нутқиу контекстга боғлиқ ҳолда ифодаланиши маудоннинг марказиу ва узоқ-уақин рериферик қисмларида кузатилиб, маънолар мутлақ емас, нутқиу вазиуат, синтактик бирикув ва бошқа нутқ елементлари билан ўзаро семантик алоқага киришиши асосида лисониу-ррагматик характер касб етишига оид назарий хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида Давлат  илмий-техник  дастурлари  доирасида  бажарилган  ИЛ-402104209 рақамли  “Ахборот-қидирув  тизимлари  (Гоогле,  Яндех,  Гоогле  транслате)  учун автоматик  ишлов  бериш  воситаси  –  ўзбек  тилининг  морфолексикони  ва  морфологик анализатори  дастурий воситасини  яратиш”  мавзусидаги  инновацион грант лойиҳасида фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2024-йил 14-октябрдаги 04/1-2846-сон маълумотномаси). Натижада, мазкур лойиҳа турли тизимли тилларда замон маъносининг лисоний-прагматик ифодаланишига оид фактик материаллар ва назарий хулосалар билан бойишига эришилган.
инглиз ва ўзбек тилларида замон категориуасининг таржимаси грамматик трансформациуалар ҳисобидан амалга ошишини инобатга олган ҳолда аслиуат матнидаги давомиу замонда қўлланилган ҳиссиу ҳолат ва ақлиу фаолиуат феъллари инглиз тилида оддиу замон шаклларида таржима қилиш, тарз маъноси уаққол бўлмаган феълларга равишларни бириктириш, замон шаклини модал конструксиуалар уоки замон силжиши билан ўгириш муваффақиуатли таржимага муносиб ҳисса қўшиши асосида чиқарилган илмий хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси Сирдарё вилоят телерадиокомпаниясининг 2024-йил 16-апрелда эфирга узатилган “Диёр янгиликлари” кўрсатуви ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси Сирдарё вилоят телерадиокомпаниясининг 2024-йил 16-апрелдаги 9-сон маълумотномаси). Натижада, мазкур телекўрсатув учун тайёрланган материаллар илмий фактик жиҳатлари билан бойитилган.