Улугова Шохида Шохруховна
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Феминистик бадиий матнда метафора фаоллашувининг когнитив-стилистик жиҳатлари (“Жейн Эйр” романи асосида)”, 10.00.04 – Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.PhD/Fil1213.
Илмий раҳбар: Сафаров Шаҳриёр Сафарович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат чет тиллар институти, PhD.03/30.12.2019.Fil/Ped83.01.
Расмий оппонентлар: Жўраева Малоҳат Мухаммадовна, филология фанлари доктори, профессор; Мухитдинова Назира Ботирхоновна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади бадиий матнда метафоралар воқеланишини таъминловчи лисоний ва нолисоний омиллар муносабатини, бадиий мазмун ифодасининг когнитив-стилистик асосини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
метафора ҳодисаси табиатини ёритишда роман матнида фаоллашган life is journey, love is a wild animal каби концептуал метафоралар асосида когнитив назария тамойилларига мурожаат қилиш маҳсулдор эканлиги исботланган;
метафорик тузилмалар бадиий матнда ҳосил бўладиган мавзу ривожига прагматик-эстетик жиҳатдан ҳисса қўшиши билан биргаликда, асарнинг услубий шакл олишига таъсир кўрсатиши далилланган;
матнда метафоранинг айнан когнитив структуралар замирида шаклланган тури фаоллашуви асар умумий ғояси ҳамда персонажлар дунёқараши билан муқобиллашуви аниқланган;
метафораларнинг турли ижтимоий, маданий, табиий ва ўзаро мулоқот муҳитлари билан боғлиқ ҳолда шаклланадиган когнитив, концептуал турлари дискурснинг ривожи ва тушунарли бўлиши учун шароит яратиши асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Концептуал метафораларнинг бадиий асар матнида муаллифнинг лингвокреатив фаолиятига мос равишда воқеланишининг когнитив–стилистик ва прагматик хусусиятларини тадқиқ этиш бўйича эришилган илмий амалий натижалар асосида:
метафорик тузилмаларнинг матннинг услубий–функционал хусусиятларини шаклланиши билан боғлиқ жиҳатлари таҳлили натижаларидан 561624-ЕРР-1-2015-UK-EPPKA2-CBHE-SP-ERASMUS + CBHE IMEP: “Ўзбекистонда олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва ҳалқаролаштириш” номли инновацион тадқиқотлар лойиҳасида фойдаланилга. (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2020 йил 9-ноябрдаги 2046/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада, ўқитувчиларнинг лингвистик ва коммуникатив қобилиятини ошириш, адабиётшуносликка оид билимларини бойитиш ҳамда таълим тизимини барқарорлаштириш мақсадида янгитдан яратилган услубий қўлланмалар материали қамров кўлами кенгайган;
когнитив метафораларга мансуб инсоннинг ички дунёси, руҳий ҳолати, дунёқараши, ҳаётга муносабатини акс эттирувчи метафораларнинг қиёсий таҳлилига оид хулосалардан И–204-4-5 рақамли “Инглиз тили мутахассислик фанларидан ахборот–технологиялар асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” номли инновацион тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институти 2021 йил 27-январидаги 232/30.02.01-сон маълумотнома). Натижада, матнда метафора фаоллашувининг когнитив–стилистик жиҳатларини тавсифлашга йўналтирилган таҳлил усуллари “Хорижий мамлакатлар адабиёти”, “Лингвистик таҳлил методлари”, “Лингвистик прагматика”, “Когнитив тилшунослик” каби фанларнинг назарий асосларини бойитишга хизмат қилган;
бадиий концепт ва унинг замирида ҳосил бўладиган метафоранинг бадиий ижод жараёнидаги моҳияти ва унинг асар қаҳрамонлари дунёқарашига хосланиши борасидаги фикрлардан Самарқанд вилоят телерадиокомпаниясининг “Самарқанд садоси” радиоэшиттиришида 2020 йил 19 ноябрь куни эфирга узатилган эшиттириши сценарийсини тузишда фойдаланилган (Самарқанд вилояти телерадиокомпаниясининг 2020 йил 19ноябрдаги 09-01/337-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу туркумдаги эшиттиришларнинг илмий–оммабоплиги таъминланган ва улар янги манбалар билан бойитилган.