Атажанов Адилжаннинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Эгатнинг узунлиги бўйича тубини ўзгарувчан зичловчи техник восита ва суғориш технологиясининг самарадорлиги», 06.01.02-“Мелиорация ва суғорма деҳқончилик” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:№ B2022.1PhD/T 1885
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Матякубов Бахтияр Шамуратович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” МТУ.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини меҳанизациялаш муҳандислари институти” миллий тадқиқот университети ҳузуридаги DSc.03/30.12.2019.Т.10.02 рақамли Илмий Кенгаш.
Расмий оппонентлар: Икрамов Рахимджан Каримович – профессор, техника фанлари доктори; Жўраев Фазлиддин Уринович – профессор, техника фанлари доктори.
Етакчи ташкилот – Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Механик таркиби енгил, ўрта ва оғир қумоқ тупроқлар шароитида ғўзадан юқори ва сифатли ҳосил етиштиришда эгат узунлиги бўйлаб тупроқнинг фаол қатламини текис намланишини таъминловчи техник восита ёрдамида сувтежамкор суғориш технологиясини яратиш ва унинг суғориш техникаси элементларини илмий асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор эгат узунлиги бўйлаб тупроқ фаол қатламининг текис намланишини таъминловчи, эгат тубини зичлаш орқали суғоришда унинг турғун профили ва лойиҳавий нишаблигини ҳосил қилувчи техник восита конструкцияси ишлаб чиқилган;
Хоразм воҳасидаги суғориладиган ерларнинг кичик нишабли, механик таркиби бўйича енгил, ўрта ва оғир қумоқ тупроқлари шароитида янги техник воситани қўллаш асосида сувтежамкор суғориш технологияси ишлаб чиқилган;
сувтежамкор суғориш технологиясининг эгат узунлиги бўйлаб тупроқ фаол қатламини текис намланишини таъминловчи усуллари орқали суғориш техникаси элементлари ишлаб чиқилган;
сувтежамкор суғориш технологиясини ғўзанинг ўсиши, ривожланиши ва ҳосилдорлигига таъсири этувчи кўрсаткичлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Сув ресурсларидан самарали фойдаланиш бўйича олиб борилган илмий тадқиқот ишларининг натижалари асосида:
нишаблиги 0,0001 дан кичик ва енгил механик таркибли тупроқлар шароитида ишлаб чиқилган эгатнинг турғун профили ва лойиҳавий нишаблигини таминловчи ғўзанинг сувтежамкор суғориш технологияси Хоразм вилояти Гурлан туманида 119 гектар пахта майдонда жорий этилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 9 сентябрдаги № VV00832748 - сон маълумотномаси). Натижада суғорма суви 10-13 фоизга иқтисод қилинган ва ҳар гектар майдондан 4,7 - 6,0 центнер қўшимча пахта ҳосили олинган;
нишаблиги 0,0001 дан кичик ва ўрта механик таркибли тупроқлар шароитида ишлаб чиқилган эгатнинг турғун профили ва лойиҳавий нишаблигини таминловчи ғўзанинг сувтежамкор суғориш технологияси Қороқалпоғистон Республикасининг Беруний туманида 112 гектар ғўза майдонида жорий этилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 9 сентябрдаги № VV00832748-сон маълумотномаси). Натижада суғорма суви 12 - 15 фоизга иқтисод қилинган ва ҳар гектар майдондан 3,2 - 4,4 центнер қўшимча пахта ҳосили олинган;
нишаблиги 0,0001 дан кичик ва оғир механик таркибли тупроқлар шароитида ишлаб чиқилган эгатнинг турғун профили ва лойиҳавий нишаблигини таминловчи ғўзанинг сувтежамкор суғориш технологияси Хоразм вилоятининг Шовот туманида 132 гектар ғўза майдонида жорий этилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 9 сентябрдаги № VV00832748 - сон маълумотномаси). Натижада суғорма суви 13 - 20 фоизга иқтисод қилинган ва ҳар гектар майдондан 5,1 - 6,3 центнер қўшимча пахта ҳосили олинган.