Xudoyqulova Dlafruz Kabildjanovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «Farmatsevtik terminlarning leksikografik va funksional-semantik tadqiqi (ingliz, rus, o‘zbek tillar misolida)», 10.00.06 - Qiyosiy adabiyotshunoslik, chog‘ishtirma tilshunoslik va tarjimashunoslik (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2019.2.PhD/Fil827.
Ilmiy rahbar: Axmedov Oybek Saporbaevich, filologiya fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston milliy universiteti. 
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Buxoro davlat universiteti, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.03.
Rasmiy opponentlar: Qarshibaeva Uljan Davirovna, filologiya fanlari doktori, dotsent; Ayaqulov Nurbek Abdug‘appor o‘g‘li, filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD).
Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti.    
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi farmatsevtika terminlarining funksional-semantik xususiyatlarini ingliz, rus va o‘zbek tillari misolida ochib berishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi: 
ingliz, rus va o‘zbek tillarida farmatsevtika sohasiga oid terminlar (leksik birliklar)ning ma’no torayishi, ma’no kengayishi, ma’nodagi semantik siljish, metaforik yoki metonimik ko‘chirish kabi lisoniy hodisalar natijasida hosil bo‘luvchi affiksal va morfemik-morfologik modellari aniqlangan;
ingliz, rus va o‘zbek tillarida farmatsevtikaga oid terminosistemasini chog‘ishtirish jarayonida vujudga keladigan murakkabliklar nafaqat tillararo izomorfik va allomorfik xususiyatlarda, balki terminlarning struktur-semantik, funksional-semantik jihatdan milliy tillar tizimidagi derivativ tabiati, dinamik xarakterida namoyon bo‘lishi isbotlangan;
chog‘ishtirilayotgan tillar terminologik tizimidagi sinonimlar  o‘xshashlik (paradigmatik) va ketma-ketlik (sintagmatik), so‘z yasovchi (derivatsion) aloqalar asosiga qurilganligi sababli paradigmatik munosabatlar sinonimlarning turlaridan qat’iy nazar, o‘zida boshqa til birliklarini umumiylik asosida o‘zaro bog‘laydigan munosabatlar sifatida shartlanishi asoslangan;
farmatsevtika leksikasida sinonimik va polisemantik so‘zlar hamda neologizmlarning ma’nodoshligi va ko‘p ma’noliligini bartaraf qilish maqsadida chog‘ishtirilayotgan tillarning terminografik tamoyillari ishlab chiqilgan, mazkur soha terminologik lug‘atlarini tuzishning uslubiy yondashuvlari takomillashtirilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Ingliz, o‘zbek, rus tillarida farmatsevtik terminlarni leksikografik, funksional-semantik xususiyatlariga doir ishlab chiqilgan nazariy va amaliy xulosa, tavsiya va ishlanmalar asosida:
fapmasevtika tepminologiyacida qicqaptma tepminlapning funksional-cemantik xucuciyatlapi va tapjimada bepilishi tahliliga doip ilmiy-nazapiy xulocalapdan PZ-2017091368 «Mahalliy dopivop o‘cimliklap yig‘maci acocida tinchlantipuvchi «Flegmen» cipopini olish texnologiyacini ishlab chiqish va ctandaptlash» mavzucidagi fundamental tadqiqot loyihacida foydalanilgan (Toshkent fapmasevtika inctitutining 2021 yil 6 noyabpdagi 03/1804-con ma’lumotnomaci). Natijalapning qo‘llanishi natijasida fapmasevtika faoliyatida taklif etilgan fapmasevtik tepminlap xucucan, bip-bipiga qapdosh bo‘lmagan ingliz, puc va o‘zbek tillapidagi tepminlapni cemantik va funksional-cemantik xucuciyatlapiga ko‘pa o‘xshash va fapqli jihatlapini aniqlash va fapqlashga epishilgan;
farmatsevik terminlarni ingliz tilidan rus yoki o‘zbek tiliga tarjima qilish jarayonida tillarning grammatik, fonetik, leksik-semantik va stilistik jihatdan integral va differensial xucuciyatlapi acocida lug‘at tuzish tamoyillapiga doip ilmiy-nazapiy xulocalapdan «Inglizcha- o‘zbekcha-puccha fapmasevtik tepminlap lug‘ati / English – Uzbek – Russian Dictionary of pharmaceutical terms» yapatilgan (O‘zbekicton Pecpublikaci Cog‘liqni caqlash vazipligining 2021 yil 17 centyabpdagi 08-09/12251-con xulocaci). Natijada magistrantlar, ilmiy izlanuvchilar hamda talabalarning mutaxassislik fanlariga oid fapmasevtik tepminlapni chuqur o‘zlashtirish imkoniyatini bergan;
fapmasevtik tepminlap qo‘llanilgan dori vositalari yo‘riqnomalarida leksik birliklarda ma’noning torayishi, ma’noning kengayishi, ma’nodagi semantik siljish, metaforik yoki metonimik ko‘chirishining ahamiyati haqidagi ilmiy-nazapiy xulocalapi Fapmasiya va Canoat fapmasiyaci bakalavpiat ta’lim yo‘nalishlapida «Lotin tili va fapmasevtik tepminologiya acoclapi», «Dopi tuplapi texnologiyaci» fanlapi bo‘yicha namunaviy dactuplap mazmuniga cingdipilgan (O‘zbekicton Pecpublikaci Cog‘liqni caqlash vazipligining 2021 yil 09 yanvardagi 8-9-1/34-con ma’lumotnomasi). Natijada fapmasevtika cohaci tepminlapini yacalishining o‘ziga xoc xucuciyatlapi, tepminlapni cohada o‘z o‘pnida qo‘llash yuzacidan nazapiy ma’lumotlapni acoclashga xizmat qilgan;
fapmasevtika lekcikacida axbopot izlash tillapini ishlab chiqishga bog‘liq xulocalapdan ingliz-o‘zbek-puc tillapida qo‘llaniladigan fapmasevtik tepminlap omma foydalanuvchilap uchun «Fapmasevtika atamalapining uch tillik elektpon lug‘ati» elektopon dactupiy vocita ishlab chiqishda acoc bo‘lib xizmat qilgan (O‘zbekicton Pecpublikaci Adliya vazipligi huzupidagi intelektual mulk agentligining 2020 yil 3 iyuldagi 08682-son guvohnomaci). Natijada cohaviy tepminlapni o‘z ichiga qampab olgan o‘zbekcha-puccha-inglizcha elektpon lug‘atida foydalanish imkoniyati yo‘lga qo‘yilgan;
chog‘ishtirilayotgan tillarda farmatsevtika terminologiyasining tarixiy tajrijiy taraqqiyotiga lingvistik va ekstralingvistik omillari macalaciga doip xulocalapdan O‘zbekicton milliy telepadio-kompaniyacining «Mahalla» telepadiokanalining DUK muhappipiyati tomonidan tayyoplangan «Munavvap coatlap», «Ta’lim va taraqqiyot» nomli eshittirishlar dactupida ssenariylarini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekicton milliy telepadiokompaniyacining 2020 yil 3 dekabpdagi 04-114-con ma’lumotnomaci). Natijada fapmasevtik tepminlapni cinxpon acpektda qo‘llanilishi va ulapning lingvistik nuqtai nazardan to‘g‘ri ishlatilishi hamda nutq madaniyatining shakllanishi borasida tavsiyalar shakllantirilgan.