Муминова Ситорахон Улуғбековнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қандли диабетнинг 2 турида гипогликемик терапияни турли схемаларининг буйраклар функционал ҳолатига таъсири», 14.00.03 –Эндокринология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.2.PhD/Tib1860.
Илмий раҳбар: Исмаилов Сайдиганиходжа, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc 04/30.12.2019.Tib 30.02.
Расмий оппонентлар: Шагазатова Барно Хабибуллаевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор;  Сабиров Максуд Атабаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қандли диабет 2 тури билан оғриган беморларда буйракларнинг функционал ҳолати ва унга турли хил гипогликемик даволаш схемаларининг нефропротектив таъсирини баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор диабетик нефропатиянинг преклиник босқичида қандли диабетнинг 2 тури билан оғриган беморларда тубулоинтерстициал аппарат функциясининг бузилишини билдирадиган цистатин C ва N-ацетил-D-глюкозаминидаза, гамма-глутамилтрансфераза, ишқорий фосфатаза, лактатдегидрогеназа ферментларининг сийдик билан чиқарилишининг кўпайиши асосланган;
қандли диабет 2 тури билан оғриган беморларда диабетик нефропатиянинг дастлабки босқичларида буйрак гемодинамикасининг буйрак ва сегментар артериялар даражасида интраренал томир қаршилигининг ошиши билан намоён бўлган ўзгаришлари аниқланган;
диабетик нефропатиянинг дастлабки босқичида бўлган қандли диабет 2 тури билан оғриган беморларда юқори атероген потенциалга эга бўлган умумий холестерин референс қийматлари негизида триглицеридлар ва зичлиги баланд бўлмаган липопротеидларнинг ошиши, зичлиги юқори липопротеид миқдори пасайишини ўз ичига олувчи қўшма дислипидемиянинг буйрак дисфункцияси ривожланишидаги ахамияти асосланган;
диабетик нефропатиябилан оғриган беморларни даволашда эмпаглифлозиннинг ситаглиптинга нисбатан нефропротектив (23,3% га) ва гиполипидемик таъсирга (10% га) юкори эканлиги аниқланган;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 2-тур қандли диабет билан оғриган беморларда буйраклар функционал ҳолати ва турли хил гипогликемик даволаш схемаларининг нефропротектив таъсирини баҳолаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
2-тур қандли диабетда буйрак шикастланишининг ривожланишини бошқариш бўйича олинган илмий натижалар асосида ишлаб чиқилган “Қандли диабет 2 турида буйрак шикастланишининг ривожланишини бошқариш усуллари” услубий тавсияномаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 13 декабрдаги 8н-з/548-сонли маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома кандли диабет 2 тури билан оғриган беморларни бошқаришни такомиллаштириш, буйрак асоратлари хавфини камайтириш, касалликнинг оқибатини ва беморнинг ҳаёт сифат кўрсаткичини яхшилаш имконини берган.
қандли диабет 2-турининг бўйича 2-тур қандли диабет билан оғриган беморларда буйраклар функционал ҳолати ва турли хил гипогликемик даволаш схемаларининг нефропротектив таъсирини баҳолаш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Тошкент тиббиёт академиясининг кўп тармоқли клиникаси эндокринология бўлими ва Фарғона вилояти эндокринологик диспансери клиник амалиётига татбиқ этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2022 йил 11 майдаги 08-12/439-сонли маълумотномаси). Олинган тадқиқот натижаларини амалга ошириш қандли диабет 2 тури билан оғриган беморларда сурункали буйрак касаллигини  башорат қилиш, профилактика усулларидан фойдаланиш сурункали буйрак касаллигини ривожланиш хавфини 23,3% гача камайтириш ва диабетик нефропатия оқибатини яхшилаш имконини берган.