Sayt test rejimida ishlamoqda

Нуржанова Фазила Фарходовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Празеодим ва иттрий ионларини аниқлашнинг спектрофотометрик усулларини ишлаб чиқиш», 02.00.02 – Аналитик кимё (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.2PhD/K182.
Илмий раҳбар: Қутлимуротова Нигора Ҳакимовна, кимё фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Хоразм Маъмун академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.К.01.03.
Расмий оппонентлар: Абдурахманов Эргаш, кимё фанлари доктори, профессор; Турабов Нурмуҳаммат Турабович, кимё фанлари номзоди, доцент. 
Етакчи ташкилот: Умумий ва ноорганик кимё институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: технологик сувлар таркибидан  празеодим(III) ва иттрий(III) ионларини аниқлашнинг экспресс, юқори танлаб таъсир этувчан, сезгир спектрофотометрик усулларини ишлаб чиқишдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Pr(III) билан 2,7-динитрозо-1,8-дигидроксинафталин-3,6-дисульфокислота реагенти ва Y(III) билан 2,4-динитрозо-1-гидрокси-5-аминонафталин-6,8-дисульфокислота реагентининг комплекс ҳосил қилишида реагентлар таркибидаги функционал фаол гуруҳлар гидроксил ва нитроза  гуруҳи ҳисобига кислотали муҳитда бориши аниқланган; 
Pr(III) билан 2,7-динитрозо-1,8-дигидрокцинафталин-3,6-дисулфокислота реагенти ва Y(III) билан 2,4-динитрозо-1-гидрокси-5-аминонафталин-6,8-дисулфокислота реагентининг комплекс ҳосил қилишининг оптимал шароитлари танланган ва комплекс бирикмаларнинг мол нисбатлари 1:1,  мувозанат константалари KмY=2,28∙105 ва КмPr =1,04∙105 га тенг эканлиги исботланган;
празеодим(III) ва иттрий(III)  ионларини аниқлашга ҳалақит берувчи ионлар концентрацияси топилган, ишлаб чиқилган усулни сунъий аралашмалар анализига қўлланилган, ҳалақит берувчи ионларни бартараф этишда экстракция усулидан фойдаланилганда 10 мартага камайиши аниқланган;
празеодим(III) ва иттрий(III) ионлари технологик сувлар таркибидан аниқлаш амалга оширилган ва усулнинг тўғрилиги рентген-флуоресцент ва масс-спектроскопик анализ усуллари билан солиштирилган ва нисбий стандарт четланиш 0,33 дан ошмаслиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: 
Спектрофотометрик усул ёрдамида празеодим(III) ва иттрий(III) ионларини аниқлаш усули бўйича олинган илмий натижалар асосида:  
празеодим(III) ва иттрий(III) ионларининг нитроза гуруҳи тутган органик реагентлар ёрдамида спектрофотометрик аниқлаш усули «Муборак газни қайта ишлаш» МЧЖ амалиётига жорий этилган. («Муборак газни қайта ишлаш» МЧЖнинг 2021 йил 8 ноябрдаги 981/ГК-11-сон маълумотномаси). Натижада, празеодим ва иттрий ионларини аниқлаш усули чиқинди сувлари анализига қўлланилган ва корреляция коэффициенти 1 га тенг бўлган ҳолда сийрак -ер металларини аралашмадан ажратиб аниқлаш имконини берган;
празеодим(III) ва иттрий(III) ионларини спектрофотометрик аниқлаш усули «Олмалиқ кон металлургия комбинати» АЖ амалиётига жорий этилган. («Олмалиқ кон металлургия комбинати» АЖнинг 2021 йил 11 октябрдаги 1261/1-сон маълумотномаси). Натижада, сульфат кислотали чиқинди сув таркибида сийрак - ер металлари, темир ва бошқа бир қанча метал ионлари тутган эритма таркибидан празеодим ва иттрий ионларини аниқлаш имконини берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish