Eon Sangheumning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi: “O‘zbek tilida modal ma’noli ko‘makchi fe’llar va ularning koreys tilida ifodalanishi”, 10.00.06 – Qiyosiy adabiyotshunoslik, chog‘ishtirma tilshunoslik va tarjimashunoslik (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2020.4.PhD/Fil1512.
Ilmiy rahbar: Rixsieva Gulchehra Shovkatovna, filologiya fanlari nomzodi, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti, DSc.03/30.2019.Fil/Tar.21.01.
Rasmiy opponentlar: Usmonova Shoira Rustamovna, filologiya fanlari doktori, professor; Kalanova Dilnoza Temurovna, filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD).
Etakchi tashkilot: O‘zR FA O‘zbek tili, adabiyoti va fol`klori instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi o‘zbek tilidagi modal ma’noli ko‘makchi fe’llarni, ularning koreys tilidagi muqobil shakllari, ifodalanish usullarini qiyosiy aspektda ochib berishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
o‘zbek tilida modal ma’no ifodalovchi ko‘makchi fe’llarni koreys tilidagi ko‘makchi fe’llar bilan qiyoslash orqali ularning koreyscha ko‘makchi fe’l, ko‘makchi sifat, mustaqil fe’l kabi muqobil shakllariga to‘g‘ri kelishi isbotlangan;
o‘zbek tilida modal ma’no ifodalovchi 13 ta ko‘makchi fe’lning bog‘lanish vositasiga ko‘ra -(i)b va -a, y bilan qo‘llanishi bo‘yicha ajratilib, koreys tilidagi -아/어, -고, -지, -게 kabi vositalar bilan bog‘langan muqobil shakllar orqali ifodalash to‘g‘riligi dalillangan;
har ikki tilning agglyutinativ til guruhiga kirishiga aloqador tarzda butunlay ko‘makchi fe’lga aylangan birorta fe’lning mavjud emasligi, “etakchi fe’l + ko‘makchi fe’l” shaklida, affikslar orqali birikib, ketma-ket qo‘llanishi kabi universaliyalarning mavjudligi aniqlangan;
o‘zbek tilida inkor shaklida qo‘llangan modal ma’no ifodalovchi ko‘makchi fe’llar koreys tilida asosan -지 vositasida bog‘lanib, o‘zi inkor ma’noni bildiradigan 않다, 말다 kabi ko‘makchi fe’llar bilan ifodalanishi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. O‘zbek tilida modal ma’no ifodalovchi ko‘makchi fe’llar va ularning koreys tilida ifodalanishini tadqiqi yuzasidan olingan ilmiy natijalar asosida:
ol ko‘makchi fe’li ravishdoshning -a, -y affikslari orqali yasalgan turlarining qo‘llanilishi haqidagi fikr va mulohazalardan OT-F1-78 raqamli “Hozirgi globallashuv davrida o‘zbek tili, uning tarixiy taraqqiyoti va istiqbollari (o‘zbek tili vazifaviy uslublari tahlili asosida)” mavzusidagi fundamental loyihani amalga oshirishda foydalanilgan (O‘zR FA O‘zbek tili, adabiyoti va fol`klori institutining 2021-yil 17-dekabrdagi 175-son ma’lumotnomasi). Natijada o‘zbek tili lug‘at tarkibi taraqqiyoti haqidagi nazariy fikrlarning dalillanish darajasi ortgan;
o‘zbek tilidagi ko‘makchi fe’llarning semantik-sintaktik va pragmatik xususiyatlari haqidagi nazariy qarashlardan Koreya Respublikasi Hankuk chet tillari universiteti Markaziy Osiyo kafedrasida o‘quv dasturi bo‘yicha olib borilayotgan “O‘rta bosqich o‘zbek tili grammatikasi”, “O‘rta bosqich o‘zbek tilida so‘zlashuv”, “Yuqori bosqich o‘zbek tili” fanlari bo‘yicha ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlarning nazariy va amaliy jihatdan boyishiga xizmat qilgan. Shuningdek, Koreya Respublikasi tomonidan qo‘llab-quvvatlagan CFL (Maxsus xorijiy tillar ta’limi) dasturi doirasida kafedra tomonidan qishki va yozgi ta’til davrida o‘tkazilayotgan “O‘zbek tili” intensiv kurslarini o‘qitishda hamda darslik va o‘quv qo‘llanmalar yaratishda foydalanilgan (Koreya Respublikasi Hankuk chet tillar universitetining 2021 yil 8 noyabrdagi ma’lumotnomasi). Natijada xorijiy talabalar uchun murakkab hisoblangan “Ko‘makchi fe’llar” mavzusini yoritish va bu kategoriyaning talabalar tomonidan qulay o‘zlashtirilishida yordam bergan;
o‘zbek va koreys tillarida ko‘makchi fe’llarning o‘ziga xos xususiyatlari va farqli jihatlariga oid ilmiy-nazariy xulosalardan Koreya Respublikasi elchixonasi qoshidagi Koreya Respublikasi Ta’lim markazi darsliklarini yaratishda foydalanilgan (Koreya Respublikasi elchixonasi qoshidagi Koreya Respublikasi Ta’lim markazining 2021 yil 10 noyabrdagi KEC-21-119-son ma’lumotnomasi). Natijalar O‘zbekiston Respublikasida koreys tili o‘qituvchilarini tayyorlash hamda malakasini oshirish dasturlarini takomillashtirishga xizmat qilgan.