Зокирова Машҳура Содиқжоновнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Фруктозали шарбатлар асосида парҳезбоп консервалар ишлаб чиқариш технологиясини такомиллаштириш», 02.00.17–Қишлоқ хўжалик ва озиқ-овқат маҳсулотларига ишлов бериш, сақлаш ҳамда қайта ишлаш технологиялари ва биотехнологиялари (техника фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.PhD/Т152.

Илмий раҳбар: Додаев Қўчқор Одилович, техника фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент кимё-технология институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Тошкент кимё-технология институти, DSc.27.06.2017.Т.04.01.

Расмий оппонентлар: Исабаев Исмоил Бабаджанович, техника фанлари доктори; Сафаров Жасур Эсиргапович, техника фанлари доктори.

Етакчи ташкилот номи: «Ўзвиносаноатхолдинг» АЖ.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: инулин тутувчи ўсимлик хомашёси экстрактини олиш, қайта ишлаб фруктозали сироп тайёрлаш ва унинг асосида парҳезбоп ширин консервалар таркиби ва олиш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

Saccharomyces cerevisiae ачитқиси ҳамда Aspergillus oryzae замбуруғи микроорганизмлари ферментлари таъсиридаги инулин конверсияси аниқланган;

органик кислоталарга бой табиий мева шарбатлари асосида топинамбур туганаги таркибидаги инулин гидролизланиши аниқланган;

янги турдаги парҳезбоп ширин консерва ва табиий купажланган шарбат консерваси таркиби яратилган;

топинамбур экстрактидан соф ҳолатда ҳамда минерал тузлар билан бойитилган ҳолда субстрат сифатида фойдаланиб, Saccharomyces cerevisiae ачитқиси ҳамда Aspergillus oryzae замбруғи билан ферментлаш, культурал суюқликдаги биомасса ўзгаришининг динамикаси, инулаза ферменти таъсирида фруктоза ҳосил бўлишининг динамикаси, субстратдаги оқсил миқдорининг ўзгариш динамикаси ҳамда ўстириш муҳитининг кислоталилик даражаларининг вақт бўйича ўзгариши  динамикалари аниқланган;

топинамбур туганаги асосида консерва ишлаб чиқариш таркиби ва технологияси ишлаб чиқилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Фруктозали шарбатлар асосида парҳезбоп консервалар ишлаб чиқариш технологиясини такомиллаштириш бўйича олинган натижалар асосида:

топинамбур туганакмеваларидан фруктозали сироп олиш технологияcи «Намкон» шарбат ишлаб чиқариш ХКда жорий қилинган («Ўзбекозиқовқатхолдинг» ХКнинг 2017 йил 13 октябрдаги АК/11-3452-сон маълумотномаси). Натижада топинамбурдан олинган парҳезбоп сироп асосида ишлаб чиқариш самарадорлиги анъанавий хомашёга нисбатан 14% га ошириш имконини берган;

топинамбурдан олинган фруктозали сироп асосида ширин консервалар ишлаб чиқариш технологияси «Шокиржон-Шавкатжон ҳамкор» консерва ишлаб чиқариш ХКда жорий қилинган («Ўзбекозиқовқатхолдинг» ХКнинг 2017 йил 13 октябрдаги АК/11-3452-сон маълумотномаси). Натижада маҳсулот сифати ва ишлаб чиқариш самарадорлиги анъанавий технологияга нисбатан 16%га ошириш имконини берган;

топинамбурнинг фруктозали сиропидан қанд ўринбосари сифатида фойдаланилиб, ширин консервалар ишлаб чиқариш технологияси «Тиллахон» шарбат ва консерва ишлаб чиқариш ХКда жорий этилган («Ўзбекозиқовқатхолдинг» ХКнинг 2017 йил 13 октябрдаги АК/11-3452-сон маълумотномаси). Натижада тайёрланган консерва турлари парҳезбоп бўлиб, истеъмол бозорида экспорт қилиш имконини берган.