Очилова Нилуфар Номозовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Инглиз ва ўзбек илмий матнида эмоционал-экспрессив мазмун ифодасининг дискурсив-прагматик омиллари”, 10.00.06 – “Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик” (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/Fil1306.
Илмий раҳбар: Сафаров Шахриёр Сафарович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
ИКфаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат чет тиллар институти, PhD.03/30.12.2019.Fil/Ped.83.01.
Расмий оппонентлар: Кисилев Дмитрий Анатольевич, филология фанлари доктори, доцент; Мажидова Раъно Уришовна, филология фанлари доктори, доцент. 
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек илмий матнида экспрессивликни воқелантирувчи омил ва воситалар мажмуасини ҳамда уларнинг имкониятларини дискурсив-прагматик ёндашув нуқтаи-назаридан очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
“функционал илмий услуб”, “илмий матн”, “эмоционаллик”, “экспрессивлик”, “нутқий таъсир” каби дискурсив ҳодисаларнинг илмий матн шаклланиши ҳамда унинг ўқувчи томонидан идрок этилиши жараёнида намоён бўладиган мулоқотнинг коммуникатив мақсади билан боғлиқ лингвопрагматик мақоми ва матн доирасида юзага келадиган мазмуний боғлиқликни ҳосил қилувчи ўзаро муносабати аниқланган; 
илмий мулоқотда экспрессивликнинг таъсир мавқеининг ошиб бориши коммуникатив-прагматик мақсад билан бир қаторда, нолисоний хусусиятдаги ижтимоий-сиёсий, иқтисодий ва маданий омиллар билан боғлиқлиги исботланган; 
бевосита ва билвосита мулоқот кечиш жараёнида воқеланадиган образлилик ва экспрессивлик ҳодисаси илмий услуб мундарижасининг асосий кўрсаткичларидан бири эканлиги далилланган; 
илмий матнда экспрессивлик ифодаланишини таъминловчи луғавий, грамматик, стилистик лисоний воситаларнинг дискурсив хусусиятлари орқали экспрессивлик ифодаланишининг доминант воситаси синтактик сатҳ бирликлари эканлиги асосланган;
узатилаётган ахборотнинг адресат томонидан эмоционал ва интеллектуал қабул қилинишини таъминлаш учун хизмат қиладиган экспрессив ва прагматик воситалардан фойдаланиш мулоқот матни мазмуний шаклланишини таъминловчи омил сифатида замонавий илмий дискурснинг муҳим кўрсаткичларидан бири эканлиги очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек илмий матнларида экспрессивлик категориясининг воқелантирувчи тамойиллар ва лисоний воситаларнинг дискурсив ва лингвопрагматик хусусиятларини очиб бериш бўйича олинган илмий натижалар ва амалий таклифлар асосида:
лисоний бирликларининг дискурсив фаоллашуви ва матн мазмунининг экспрессив қисмини шакллантиришдаги иштирокини аниқлашга доир таклифлардан И–204-4-5 “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот–коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” инновацион лойиҳасининг виртуал ресурслар ёритишга оид қисмида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2022 йил 16 июлдаги 1533/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада, ўқитувчиларнинг касбий маҳоратини ошириш, инглиз тили таълими тизимини мустаҳкамлаш мақсадида яратилган ўқув усубий қўлланмалар, ўқув дастурлар тузишда янги таҳлилий методлар қўлланилган;
компьютер лингвистикасига оид матнларда эмоционал-экспрессив мазмун ифодаловчи дискурсив-прагматик омилларнинг таъсири ва уларнинг матн мазмунини шаклланишда лисоний бирликлар фаоллашувини аниқлашга оид хулосаларидан Эрасмус+ дастури 58545-EPP-1-2017-1-ES-EPPKA2-CBHE-JP CLASS: “Computational linguistics at Central Asian universities” грант лойиҳасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2022 йил 31 августдаги 1806/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада, лойиҳа доирасида матнларга ишлов берувчи дастур (NLP tool) ни ишлаб чиқишда илмий матн экспрессивлиги ҳақидаги маълумотлар базасига киритиш лойиҳа самарадорлигини ошириш ҳамда маълумотлар базасининг электрон ресурсларини шакллантиришга эришилган;
ёзма тақдимотларда илмий матннинг шакли ва услуби, тил воситаларини турли илмий услубга оид бирликлар ёрдамида шаклланадиган тизим сифатида талқин қилиш, илмий тадқиқотни бажариш жараёнида ёзма ҳисоботнинг илмий матнини шакллантиришда лексик бирликлар танлови бўйича эришилган хулосалардан Самарқанд ветеринария медицинаси институтида бажарилган КХА-9-011-2015 “Ўзбекистон шароитида йирик ва майда шохли ҳайвонларнинг ичак цестодозларини диагностика қилиш, даволаш ва уларга қарши кураш усулларини такомиллаштириш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Самарқанд ветеринария медицинаси институтининг 2022 йил 24 июндаги 6/745-сон маълумотномаси). Натижада, тақдимотлар матнида лисоний воситалар танловига оид илмий – услубий тавсиялар намуналари ишлаб чиқилган;
лисоний воситаларни мавзуга хос илмий услубга мослаштириш, илмий матнни ёзиш жараёнидаги экспрессив ифода воситаларининг таҳлил натижаларидан Самарқанд ветеринария медицинаси институтида бажарилган КХА-218-458 “Қорабайир от зотини наслини яхшилаш, озиқлантириш, кўпайтириш ва от спортига тайёрлаш технологияси” мавзусидаги лойиҳада фойдаланилган (Самарқанд ветеринария медицинаси институтининг 2022 йил 24 июндаги 6/744-сон маълумотномаси). Натижада, лойиҳа асосида яратилган қўлланмалар, ёзма ҳисобот ва тақдимотларнинг матни такомиллаштирилган.