Sayt test rejimida ishlamoqda

Юсупов Aлишер Бердиёр ўғлининг 
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон 

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «N(O, S)-сақлаган баъзи гетероҳалқали моно- ва дикарбон кислоталар қатори амидларининг синтези», 02.00.03 – Органик кимё (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.3.PhD/K417.
Илмий раҳбар: Виноградова Валентина Ивановна, кимё фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент вилояти Чирчиқ давлат педагогика институти, DSc.03/30.09.2020.К.82.02.
Расмий оппонентлар: Aбдушукуров Aнвар Кабирович, кимё фанлари доктори, профессор; Курязов Рустам, кимё фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент кимё-технология институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: янги кислота моно- ва диамидлари синтезининг мақбул усулларини ишлаб чиқиш ҳамда гомовератриламин ва гетероҳалқали кислоталар асосида янги бирикмаларни синтез қилиш ҳамда уларнинг физик-кимёвий ва биологик хоссаларини аниқлашдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор имидазол, бензоксазол, цитизин, дитиолан, пиридин ҳалқалари сақлаган гетероҳалқали бир ва икки асосли карбон кислоталарнинг гомовератриламин билан реакциялари амалга оширилган ҳамда жараёнларнинг боришига таъсир этувчи омиллар аниқланган;
амидланиш усуллари (термик, микротўлқин ва ультратовушли) таққосланган, борат кислота, мис (I) хлорид, TЭOС ларнинг каталитик хоссалари ва уларнинг гомовератриламинни гетерокислоталар билан амидланиш реакцияларидаги аҳамияти асосланган;
микротўлқин таъсирида амидланиш реакция вақтининг қисқартириши (1-15 дақиқа), хона ҳароратида ультратовуш иштирокидаги амидланишда эса карбоксил гуруҳни фаоллаш учун 20 моль-% борат кислота энг самарали эканлиги исботланган;
3-(2-тиоксобензо[d]оксазол) пропан кислотанинг амидланишида олтингугурт атоми азотга осон алмашиниб карбон кислота гидразони ҳосил қилиши, 3-[1-(2-гидроксиэтил)-1Н-имидазол-4-ил] пропан кислотанинг термик амидланиш жараёнида дегидратланиш ҳам аниқланган;
реакция маҳсулотлари унумининг карбоксил гуруҳ ҳолатига боғлиқлиги яъни карбоксил гуруҳининг алкил занжирида бўлиши маҳсулот ҳосил бўлишига ижобий таъсир этиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Моно- ва дикарбон кислоталар ҳамда гомовератриламиндан гетероҳалқали амидлар синтези бўйича олинган илмий натижалар асосида:
синтез қилинган дипиколин ва хинолин кислота амидлари “Integra DD” МЧЖ шаклидаги ҚКда инъекция учун сув таркибидаги оғир металлар ионларини аниқлашда амалиётга жорий этилган (“Integra DD” МЧЖнинг 2021 йил 27 октябрдаги 241-сон маълумотномаси). Натижада, дикарбоксамидларнинг металларни экстракциялаш кўрсаткичи стандарт эритмага нисбатан мос равишда 5 ва 7% ни ташкил этган ва инъекция учун сув таркибидан металл ионларини юқори аниқлик билан назорат қилиш имконини берган;
синтез қилинган 3,4-диметоксифенэтиламин-ципрофлоксациламид “Integra DD” МЧЖ шаклидаги ҚКда сув таркибидаги Escherichia coli (грамм(-)бактерия)сини ингибирлашда амалиётга жорий этилган (“Integra DD” МЧЖ қўшма корхонасининг 2021 йил 27 октябрдаги 240-сон маълумотномаси). Натижада, патоген микроорганизмларга нисбатан антибактериал восита сифатида қўллаш имконини берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish