Қаршиева Умида Шукуровнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбекистоннинг суғориладиган майдонлари учун юмшоқ буғдой селекцияси ва уруғчилик тизимини такомиллаштириш”, 06.01.05 – Селекция ва уруғчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.3.DSc/Qx 62.
Илмий маслаҳатчилар: Ходжақулов Тўрақул Ходжақулович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд ветеринария медицинаси институти  ва Лалмикор деҳқончилик  илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, PhD.05/27.02.2020.Qx.42.02. (Бир марталик ИК)
Расмий оппонентлар: Рашидова  Дилбар Каримовна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Бабоев Саидмурод Кимсанбоевич, биология фанлари доктори, профессор; Амонов Ойбек Анварович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади суғориладиган майдонлари учун кузги юмшоқ буғдойнинг ётиб қолишга, касаллик ва зараркунандаларга чидамли, ноқулай иқлим шароитларига бардошли, ҳосилдор, юқори дон сифатларига эга навларини яратиш,юқори навдорлик ва экинбоплик сифатларига эга уруғларини етиштиришнинг илмий асосланган жадаллашган уруғчилик схемасини ҳамда янги навларнинг самарали агротехнологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
илк бор қимматли селекцион белгиларга эга бўлган юмшоқ буғдойнинг жаҳон коллекцияси нав намуналар Самарқанд ва Жиззах вилоятининг суғориладиган ерлар шароитида ўрганилиб, қимматли хўжалик белгиларига ташқи муҳит ноқулай омилларига (совуққа, қурғоқчиликка, иссиқликка, касалликларга ва ётиб қолишга) чидамли бўлган намуналар бошланғич манба сифатида танланган;
юмшоқ буғдойнинг географик узоқ шакл дурагай бўғинларида (F1-F2) сариқ занг касаллигига чидамлилигининг ирсийланиш хусусиятлари аниқланган;
юмшоқ буғдойнинг калта поялик белгисининг турли донорларни чатиштириш натижасида олинган дурагайларнинг (F1-F3) қимматли хўжалик белгиларининг авлоддан авлодга ўтиш хусусияти ва миқдорий белгиларининг коррелятив боғлиқлиги аниқланган.
Оддий ва мураккаб чатиштиршлар асосида 64 та жумладан калта пояли Rht-1, Rht-2, Rht-3, Rht-5 донорлар асосида 43 дурагай комбинацияларининг F1-F3 бўғинларида қимматли хўжалик белгиларининг ирсийланиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Кузги буғдой селекцияси ва уруғчилиги бўйича олиб борилган илмий-тадқиқот натижалари асосида:
янги яратилган юмшоқ буғдойнинг “Қипчоқсув” навига Ўзбекистон Республикаси  Интеллектуал мулк агентлиги томонидан селекция ютуғи учун NАР 20170030 рақами билан ихтиро патенти рўйхатга олинган (Қишлoқ хўжaлиги вaзирлигининг 2019 йил 10 октябрдаги №02/021-2951-сон маълумотномаси). Натижада Самарқанд ва Жиззах вилоятларининг суғориладиган ерларида кузги ва баҳорги муддатларда экиш юқори ва сифатли ҳосил олиш имкониятини берган; 
янги яратилган Қипчоқсув нави 2017-2019 йилларда Дон ва дуккакли экинлар илмий-тадқиқот институтининг Ғаллаорол илмий тажриба станциясида 9,5 гектар, Самарқанд вилояти Тайлоқ туманида 12 гектар майдонга жорий қилинган (Қишлoқ хўжaлиги вaзирлигининг 2019 йил 10 октябрдаги №02/021-2951-сон маълумотномаси). Натижада 2017 йилда 66,6 ц/га, 2018 йилда 55,2 ц/га ва 2019 йилда 76,7 ц/га дон ҳосили олинган;
янги яратилган юмшоқ буғдойнинг "Қипчоқсув" нави (Маржон Х К-429286) Х Санзар-8 )) дурагай комбинациясидан кўп қиррали якка танлаш услубида яратилиб, нав абиотик ва биотик омилларга чидамли ва назорат Замин-1 навидан 2-З кун эртапишар ва ҳосилдорлиги 70-75 ц/гани ташкил этган (Қишлoқ хўжaлиги вaзирлигининг 2019 йил 10 октябрдаги №02/021-2951-сон маълумотномаси). Натижада ушбу навдан районлаштирилган бошқа кузги буғдой навларига нисбатан 8-12 ц/га юқори ҳосил олиш имконини берган.