Sayt test rejimida ishlamoqda

Ибрагимова Наргиза Маратовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ҳозирги рус ва ўзбек адабиётида аёл насри поэтикаси” 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.1.PhD/Fil727.
Илмий раҳбар: Миркурбанов Насирулла Мирсултанович, филология фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллар университети,  DSc.03/30.12.2019.Fil/Ped.27.01.
Расмий оппонентлар: Петрухина Наталья Михайловна, филология фанлари доктори, профессор; Умурова Гузал Хотамовна, филология фанлари доктори, доцент. 
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади рус ва ўзбек хотин-қизлар насрининг адабий феномен сифатида типологик умумийлиги ва миллий ўзига хослигини очиб беришдан иборат.  
Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат: 
илк бор рус ва ўзбек адабиётшунослигида аёллар насрига оид назариялар орқали хотин-қизлар насри инсоният тарихидаги улуғвор воқеа-ҳодисаларни, тарихий бурилишларни, долзарб муаммоларни тасвирлаши, мураккаб характерлар, гўзал инсоний хислатларни ифодалаши, каҳрамоннинг қалб диалектикасини очиши нуқтаи назардан ижтимоий-маданий феномен сифатида далилланган;
хотин-қизлар насрининг шакл ва мазмун компонентлари сифатида оламнинг бадиий манзараси, хотин-қизлар характерлари типологияси, аёллар тақдири, уларнинг ўз-ўзини англаб етиши, онгининг уйғониши, характерининг шаклланиши, қаҳрамонлар тақдири воситасида ижтимоий ҳаётнинг у ёхуд бу жиҳатларини ифодалаш каби адабий-эстетик муаммоларни бадиий акс эттиришда ижодкорлар услубидаги ўзига хосликни қиёслаш орқали ўзбек хотин-қизлари насрининг бадиий қирралари изоҳланган;
эркак образининг борлиғини рационал ва иррационал ҳолда онгда аксланиши, адибларнинг тафаккур кучи билан ўз маънавий-руҳий эҳтиёжларига мос ижодий қайта ишлаши ва умумлаштириши, эркак образи бадиий интерпретациясининг ўзига хослиги, замонавий маданиятнинг андроцентрик тартибини фош қилиши ва феминоцентрик мистик реалликнинг замонавий рус ва ўзбек хотин-қизлар насри континуумида яратилиши очиб берилган;
хотин-қизларга хос хусусиятларнинг муаллиф идроки билан белгиланган концептосфера ва хронотопларга боғлиқлиги, рус хотин-қизлар насри мамлакатнинг ижтимоий тасвирини,  ўзбек хотин-қизлар насри эса хотин-қизларнинг она, рафиқа, суюкли ёр, келин каби ижтимоий мақомларда акс эттириши далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Рус ва ўзбек хотин-қизлар насрининг адабий феномен сифатида типологик умумийлиги ва миллий ўзига хослигини тадқиқ этиш жараёнида олинган натижалар асосида:
ўзбек хотин-қизлар насри структурал ва мазмун компонентлари икки хил оламнинг бадиий манзараси, хотин-кизлар характерлари типологияси, хотин-қизлар насри асарлари муаллифларининг (Жамиля Эргашева, Фарида Афрўз, Зульфия Куролбой қизи, Саломат Вафо, Дильбар Саидова ва бошқалар) бадиий-эстетик ва жанрга оид қарашларига оид хулосалардан ФА-А1-Г006 “Қорақалпоқ халқ қўшиқларининг текстологик таҳлили ва нашрга тайёрлаш” илмий-тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2021 йил 10 ноябрдаги 340/1-сон маълумотномаси). Натижада рус, ўзбек, қорақалпоқ адабиётининг хотин-қизлар насри континуумида феминоцентрик мистик воқеликни яратишга доир илмий хулосаларни ишлаб чиқишга хизмат қилган; 
хотин-қизларга хос дунё манзарасининг муаллиф идроки билан белгиланган концептосфера ва хронотопларга боғлиқлигига оид натижалардан ФА-Ф-1-005-сонли “Қорақалпоқ фольклори ва адабиёти тарихи тадқиқи” фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2021 йил 10 ноябрдаги 340/1-сон маълумотномаси). Натижада замонавий рус ва ўзбек хотин-қизлар насри континуумида феминоцентрик мистик воқеликни яратиш, унинг фольклор ва замонавий қорақалпоқ адабиёти билан мутамуносиблигига оид илмий хулосалар фольклор дискурси соҳасида назарий асос бўлиб хизмат қилган; 
хотин-қизларга хос дунё манзарасининг муаллиф идроки билан белгиланган концептосфера ва хронотопларга боғлиқлиги  ҳамда “хотин-қизлар насри”, “хотин-қизлар дастхати”, “феминизм эволюцияси”, “фемин дискурс”, “маскул тартиб”, “феминоцентрик реаллик каби тушунчаларга оид хулосалардан Ёзувчилар уюшмаси ҳузуридаги ёш олимлар бадиий таржима ва таржима тўгараги кенгашнинг таржимага ўргатиш амалиётида жорий  қилинган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси 2022 йил 20 январдаги 03/118-сон маълумотномаси). Натижада мазкур тушунчалар Ўзбекистонда ҳозирги адабий жараённи ўрганиш ва мутахассис таржимонларни тайёрлашда ҳамда Зульфия Қуролбой қизининг “Грех”, “Солнце на моей стороне” асарлари асосида Россия ва Ўзбекистон хотин-қизлар насрини таржима қилишда фойдаланилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish