Умарова Махлиё Юнусовнанинг 
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инглиз ва ўзбек адабиётида ижодкор шахс ва қаҳрамон муаммоси (XIX- XX аср бошлари адабиёти мисолида)”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (инглиз тили) (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.2.DSc/Fil318.
Илмий раҳбар: Болтабаев Ҳамидулла Убайдуллаевич, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллар университети,  DSc.03/30.12.2019.Fil/Ped.27.01.
Расмий оппонентлар: Садиқов Зоҳид Яқубжанович, филология фанлари доктори; Мирзаева Зулхумор Иномовна, филология фанлари доктори, профессор; Усмон Хўжа ўғли Темур, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади XIX-XX аср бошлари инглиз адабиётининг буюк вакиллари Жорж Байрон, Вальтер Скотт ва Бернард Шоу ҳамда ўзбек жадид адиблари Фитрат, Қодирий, Чўлпон ижодидаги муштарак жиҳатларини ҳамда уларнинг асарларида ижодкор шахс ва қаҳрамон муносабатини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз ва ўзбек адибларининг асарларида ижодкор шахс ва муаллиф образининг бадиий қаҳрамонда зуҳурланиши, ижодкор шахс ва қаҳрамон муаммоси ҳақидаги инглиз ҳамда ўзбек муаллифларининг эстетик идеалга таяниши каби ғарбона ва бадиий матнда поэтикага урғу берилиши каби шарқона қарашлари аниқланган;
бадиий асарда ижодкор-инсон ҳаётий воқеаларини асар қаҳрамонига кўчиши, ижодкор шахс руҳиятини англаш, адабий шахсият муаммосини ғарбона контекстда ижтимоий муҳитга урғу берилиши ва шарқона қарашларда эса асар қаҳрамонларнинг характери, нутқи каби хусусиятларига эътибор қаратилиши исботланган; 
шеъриятда муаллиф образи ва лирик қаҳрамон муносабати инглиз шоири Байрон ва ўзбек шоири Чўлпон лирикасида инсон руҳияти тасвири жараёнида ижодий ўзига хослик, улардаги ижодий “мен” ва биографик “мен” муносабатини изчил очиб бериш орқали шоир усубини юзага чиқарувчи омиллар бирлигини ташкил этиши далилланган;
Вальтер Скотт асарларидаги тарихийлик ва бадиийлик концепцияси билан Абдулла Қодирий шахсияти ва роман қаҳрамонлари ўртасидаги тарих ҳақиқатини бадиий ифода этишдаги муштарак ҳамда ижтимоий-биографик аспектдан келиб чиққан ҳолда адабий қаҳрамонга ижодий муносабатдаги фарқли жиҳатлар очиб берилган;
инглиз драматурги Бернард Шоу асарларида акс этган эпик концепциянинг ифодаланиши ҳамда ўзбек адиби Фитрат асарларидаги тарихий шахс ва унга муносабат масаласи тарихий драмалар матнидаги образлар тизими, сюжет ва композиция ҳамда бадиий нутқнинг яхлит ифодаси муаллифнинг индивидуал услуби ҳамда драматурглик маҳоратини кўрсатиш орқали асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек адабиётида ижодкор шахс ва қаҳрамон муаммоси  (XIX-XX аср бошлари адабиёти мисолида) тадқиқи бўйича олинган натижалар асосида: 
ижодкор шахс ва қахрамон муаммоси инглиз-ўзбек адиблари асарлари таҳлили, ғарб ва шарқ ижодкорлари қарашларидаги турличалик; шеъриятда муаллиф образи ва лирик қаҳрамон муносабати Байрон ва Чўлпон лирикасидаги муштараклик, ўзига хослик жиҳатлари ҳамда ғарб ва шарқ драматургияси Бернард Шоу ва Фитратнинг тарихий драмаларидаги бетакрор тарихий образлар ҳақидаги илмий-таҳлилий, назарий хулосалардан Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг Халқаро алоқалар ва бадиий таржима бўлимида фойдаланилган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг 2021 йил 12 августдаги  01-03/984-сон маълумотномаси). Натижада ғарб ва шарқ ижодкорларининг лирик ва драматик асарларидаги ўхшаш ва муштарак жиҳатларга таржима жараёнларида амал қилиш кўзда тутилган;
Байрон ва Чўлпон ижодининг бир-бирига яқинлиги, асосан, мавзулар доирасининг аниқлиги, образлараро муштараклик, ҳар икки шоирда ҳаёт ҳодисасига назар ташлашдан тортиб, уни бадиий талқин этишда романтизм адабиётига хос бўлган хаёлот, воқеаларни қалб призмасидан ўтказиб талқин қилиш ҳолларининг кузатилиши ҳамда Вальтер Скотт ва Абдулла Қодирий асарларида мамлакат учун муҳим бўлган тарихий воқеалар, тарихийлик принципининг намоён бўлганлигига доир илмий натижалари 2017–2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси асосида Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Китоб маҳсулотларини нашр этиш ва тарқатиш тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш ҳамда тарғиб қилиш бўйича комплекс чора-тадбирлар дастури тўғрисида”ги қарорида келтирилган вазифаларнинг бевосита ижросига қаратилган тадқиқот иши сифатида баҳоланиб, дастурнинг 35-банди доирасида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2021 йил 25 августдаги  05-12-10-3869-сон маълумотномаси). Натижада инглиз адибларининг асарларини ўзбек тилига таржима қилиш ва ўзбек жадид адибларининг асарларини янги қайта нашрларини  такомиллаштирилишига хизмат қилган;
муаллиф шахси ва унинг бадиий асарда акс эттириш тамойиллари ҳақидаги илмий натижалардан “O’zbekiston tarixi” телеканалининг “Мавзу” ва “Тақдимот” номли кўрсатувлари сценарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2021 йил 12 августдаги 02-13-1335-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатув материаллари XIX-XX аср инглиз ва ўзбек адибларининг асарларида ижодкор шахс ва қаҳрамон муаммосининг ёритилиши ҳақидаги маълумотлар билан бойитилган;
инглиз ёзувчиси Вальтер Скотт асарларида тарихийлик ва бадиийлик концепциясини тадқиқ этиш, инглиз ва ўзбек романларида тарихий шахс ва қаҳрамонга ижодий муносабат масаласини ёритиш, Вальтер Скотт ҳамда Абдулла Қодирий шахсияти ва роман қаҳрамонлари ўртасидаги ижтимоий-биографик муносабатлар ва уларнинг қиёсий тадқиқини амалга ошириш, инглиз ва ўзбек драматургиясига салмоқли ҳиссасини қўшган драматурглар Бернард Шоу ва Фитрат драмаларида тарихий шахслар ва бадиийлик муносабати масаласини чуқур ўрганишга  доир  илмий-назарий қарашлардан А-1-61 рақамли “Кўриш имконияти чекланган талабалар учун тилшунослик  фанлари  бўйича  аудиокитоб таъминотини яратиш” номли амалий тадқиқот лойиҳасида самарали фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим  вазирлигининг  2021  йил  16 августдаги  01-1375-сон маълумотномаси).  Натижада  назарий  ва  амалий  материал аудиотўплам мазмунининг  ўзгартирилишига  туртки  бўлган  хамда  имконияти  чекланган талабаларга  адиблар ижодини қиёсан ўрганиш учун  етарли имконият яратилган;
чет тилларни профессионал йўналтирилган ўқитиш тизимини ривожлантиришга қаратилган магистрлик дастурини амалга ошириш доирасида инглиз тилини такомиллаштиришда бадиий адабиётлардан хусусан, таниқли инглиз адиблари Байрон, Вальтер Скотт ва Бернард Шоу асарларидан самарали фойдаланиш, шунингдек, чет тиллар ўқитиш методикаси ўқув модулларини ишлаб чиқишда Project  Tempus  544161-TEMPUS-1-2013-1-UK-TEMPUS-JPCR Aston  University  "Developing  the  Teaching  of European  Languages: Modernising Language  Teaching through  the  development  of  blended  Masters Programmes" (2014-2017) номли халқаро лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим  вазирлигининг  2021 йил 25 августдаги  01/1848-сон маълумотномаси). Натижада  мазкур  маълумотлар  лойиҳа  доирасида яратилган  дарслик,  ўқув-методик  мажмуалар  ва  уларнинг  электрон нусхаларини бойитишга хизмат қилган;
инглиз ва ўзбек романларида тарихий шахс ва қаҳрамонга ижодий муносабат масаласи ёритилиши, Вальтер Скотт ҳамда Абдулла Қодирий шахсияти ва роман қаҳрамонлари ўртасидаги ижтимоий-биографик муносабатлар ва уларнинг қиёсий тадқиқи ҳамда инглиз ва ўзбек драматургияси, хусусан, Шоу ва Фитрат драмаларида эпик концепция ва унинг ифодавийлигини таҳлили юзасидан чиқарилган илмий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоғистон гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтида 2017-2020 амалга оширилган ФА-Ф-1-005 рақамли “Қорақалпоқ фольклори ва адабиёти тарихи тадқиқи” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (ЎзР ФА Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 24 сентябрдаги  262/1-сон маълумотномаси). Натижада инглиз ва ўзбек жадид адабиётининг забардаст вакиллари  билан  боғлиқ  таҳлилий  умумлашмалар  лойиҳа доирасида яратилган дарслик ва луғатларнинг такомиллаштирилишига хизмат қилган;
адабиётшуносликда ижодкор шахс ва қахрамон муаммоси инглиз ва ўзбек адиблари асарлари таҳлили, ёзувчиларнинг ғарбона ва шарқона қарашларининг қиёсий тадқиқи; шеъриятда автор образи ва лирик қаҳрамон  муносабати бевосита инглиз шоири Байрон ва ўзбек шоири Чўлпон лирикаси мутаносиблиги муштараклик ва ижодий ўзига хослик жиҳатлари ҳамда улардаги ижодий “мен” ва биографик “мен”  муносабатлари таҳлили юзасидан чиқарилган илмий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоғистон гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтининг ФА-Ф1-Г002 рақамли “Қорақалпоқ фольклори ва адабиёти жанрларининг назарий масалаларини тадқиқ этиш” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (ЎзР ФА Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 24 сентябрдаги 263/1-сон маълумотномаси). Натижада адабиётнинг назарий тамойилларини белгилаш, инглиз, ўзбек ва қорақалпоқ адабиётининг муштараклиги назарий масалаларига доир маълумотлар мукаммаллаштирилган.