Суяров Нодиржон Тахировичнинг фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Миллий-ҳудудий материаллар воситасида тасвирий санъат таълими мазмунини такомиллаштиришнинг методик асослари”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (тасвирий санъат) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.2.PhD/Ped.998.
Илмий раҳбар: Амануллаев Абдунаби Абдимуминович, педагогика фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Наманган давлат университети, PhD.03/04.06.2020.Ped.76.02.
Расмий оппонентлар: Юсупова Шохидахон Жалолиддиновна, педагогика фанлари доктори, профессор; Нуртаев Уринбай Нишанбекович, педагогика фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади миллий-ҳудудий материаллар воситасида тасвирий санъат таълими мазмунини такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
миллий-ҳудудий материалларнинг бадиий ва педагогик имкониятлари арттаълимнинг миллий маданият ва санъатга йўналтирилган этнобадиий, замонавий ўқитиш технологияларига доир лойиҳавийлик, қайта ишлаб чиқишга йўналганлик, натижавийлик каби методик-технологик компонентларини “маданий диалог” концепти билан муқобиллик даражасини босқичма-босқич кенгайтириш орқали аниқлаштирилган;
тасвирий санъат таълими мазмунини лойиҳалашнинг миллий-ҳудудий ва ўлкашуносликка оид материалларни танлаш билан бевосита боғлиқ устуворлик, мақсадга йўналганлик, фрагментация, интеграция каби мезонлари этномаданиятнинг трансляция, коммуникация, трансформация белгиларини ўзида акс эттирувчи “социокод”ни санъатнинг этник ўзига хослиги сифатида ифода этиш асосида аниқлаштирилган;
тасвирий санъат дарсларида миллий-ҳудудий ва ўлкашуносликка доир ўқув материалларидан фойдаланиш жараёнлари устоз-шогирд анъаналарини бадиий менторлик модели билан идентификациясини таъминлаш, санъат таълимига когнитив-прагматик услубни татбиқ этишнинг вербаллик ва образлилик даражаси продуктивлигини қатъий белгилаш орқали такомиллаштирилган;
тасвирий санъат таълими мазмунини миллий-ҳудудий материаллар воситасида лойиҳалаш технологияси ўлкашунослик объектларининг реал ва виртуал шаклларини фазовий тасаввурларда идеал ва анологик тарзда “жонлантириш”, ранг ва қалам тасвир элементларини дивергент ва конвергент тафаккур услуби билан интеграциялашнинг конструктив жиҳатларига устуворлик бериш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Миллий-ҳудудий материаллар воситасида тасвирий санъат таълими мазмунини такомиллаштиришга доир тадқиқот натижалари асосида:
миллий-ҳудудий оид материалларнинг бадиий ва педагогик имкониятларини арттаълимининг миллий маданият ва санъатга йўналтирилган этнобадиий ва замонавий ўқитиш технологияларига доир методик-технологик компонентларини “маданий диалог” концепти билан идентивлигини таъминлаш орқали аниқлаштиришга доир таклиф ва тавсиялардан Халқ таълими вазирининг 2020 йил 15 майдаги “Халқ таълимини ривожлантиришга қаратилган лойиҳаларни молиялаштириш тўғрисида”ги 125-сон буйруғига асосан, умумий ўрта таълимнинг Миллий ўқув дастурини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Республика таълим марказининг 2020 йил 25 декабрдаги 01/11-02/02-1596-сон маълумотномаси). Натижада, тасвирий санъат таълими мазмунини миллий-ҳудудий материаллар асосида такомиллаштиришга хизмат қилган;
тасвирий санъат таълими мазмунини лойиҳалашнинг миллий-ҳудудий ва ўлкашуносликка оид материалларни танлаш билан бевосита боғлиқ устуворлик, мақсадга йўналганлик, фрагментация, интеграция каби мезонларини этномаданиятнинг трансляция, коммуникация, трансформация белгиларини ўзида акс эттирувчи “социокод”ни санъатнинг этник ўзига хослиги сифатида ифода этиш асосида аниқлаштириш, тасвирий санъат дарсларида миллий-ҳудудий ва ўлкашуносликка доир ўқув материалларидан фойдаланиш жараёнларини устоз-шогирд анъаналарини тьюторлик ва бадиий менторлик моделлари билан идентификациясини таъминлаш, санъат таълимига когнитив-прагматик услубни татбиқ этишнинг вербаллик ва образлилик даражаси продуктивлигини қатъий белгилаш орқали такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялардан 5-7-синф ўқувчилари учун “Тасвирий санъат” фанидан яратилган дарслик ва ўқув қўлланмаларни модернизациялаш жараёнида фойдаланилган (Республика таълим марказининг 2020 йил 25 декабрдаги 01/11-02/02-1596-сон маълумотномаси). Натижада, миллий-ҳудудий материаллар асосида янги авлод тасвирий санъат дарсликларини яратиш самарадорлигини оширишга эришилган;
тасвирий санъат таълими мазмунини миллий-ҳудудий материаллар воситасида лойиҳалаш технологияси ўлкашунослик объектларининг реал ва виртуал шаклларини фазовий тасаввурларда идеал ва анологик тарзда “жонлантириш”, ранг ва қалам тасвир элементларини дивергент ва конвергент тафаккур услуби билан интеграциялашнинг конструктив жиҳатларига устуворлик бериш асосида такомиллаштирига доир таклиф ва тавсияларидан 5-, 7-синф дарсликларини яратишда фойдаланилган (Республика таълим марказининг 2020 йил 25 декабрдаги 01/11-02/02-1596-сон маълумотномаси). Натижада, янги авлод дарсликларини яратишда миллий-ҳудудий тавсифга иллюстрацион материаллардан фойдаланишга хизмат қилган.