Султанова Лола Акмаловнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи: “Хитой тилининг тиббиёт терминологияси (жарроҳлик терминлари мисолида)”, 10.00.05 – Осиё ва Африка халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/Fil.1293.
Илмий раҳбар: Содиқов Қосимжон Позилович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик университети, DSc.03/30.12.2019.Fil/Tar.21.01.
Расмий оппонентлар: Ходжаев Аблат, тарих фанлари доктори; Мирзахмедова Хулкар Восиловна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ҳозирги хитой тили жарроҳлик терминлари мисолида сўз ясалиши ва термин ҳосил қилишнинг маҳсулдор усулларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
хитой тиббиёт терминологияси, унинг терминларга айланаётган тушунчалари хитой анъанавий тиббиёти ва ғарб тиббиётининг симбиози (уйғунлашуви) фонида яратилганлиги, биринчи навбатда, атамаларни стандартлаштириш ва идентификациялашда ўз аксини топганлиги асосланган;
жарроҳлик соҳасидаги тиббий атамалар тилнинг лексик-семантик тизимининг ажралмас қисми эканлиги далилланиб, унинг асосида терминларни ҳосил қилишнинг самарали усуллари сўзлар қўшилиши, аффиксация (префиксация ва суффиксация), қисқартириш ва ўзлаштириш кабилар эканлиги аниқланган;
临床术语 [línchuáng shùyǔ] клиник терминология доирасида жарроҳлик терминлари аниқланиб, жарроҳлик соҳасининг лексик-семантик майдонини ташкил қилувчи терминларнинг тематик ва лексик-семантик жиҳатлари асосланган;
тиббиёт фанлари ва соғлиқни сақлаш соҳаларида рухсат этилган маъно ҳамда таърифларни ҳисобга олган ҳолда, 中国实用外科杂志 («Хитой амалий жарроҳлик каталоги») бўйича инструментарийнинг хитой тилидаги жарроҳлик терминлари, эпонимлари ва номинацияларининг семантик муқобиллари исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Хитой тилининг тиббиёт терминологиясини (жарроҳлик терминлари мисолида) тадқиқ қилиш бўйича ишлаб чиқилган услубий ва амалий таклифлар асосида:
хитой тилидаги сўз ясалиши масалаларини таҳлил қилиш жараёнида олинган илмий-назарий натижалардан Хитой Халқ Республикаси Шимоли-ғарбий миллатлар университетининг «乌兹别克民族来源历史»翻译出版 «Ўзбек халқининг келиб чиқиши тарихи» мавзусидаги илмий лойиҳа доирасида фойдаланилган (ХХР Шимоли-ғарбий миллатлар университетининг 2019 йил 4 декабрдаги 7-сон маълумотномаси). Илмий хулосалар замонавий хитой тилида сўзнинг ясалишини ёритиш ва яхлит ҳолда ҳосила сўзнинг этимологиясини аниқлаш учун асос бўлиб хизмат қилган;
махсус терминлар, хусусан, Ўзбекистон ва Хитой ўртасида тиббиёт соҳасидаги халқаро ҳамкорликнинг кенгайиши муносабати билан тиббиёт номларини ўрганишга оид назарий ҳамда амалий материаллардан 5120100 – «Филология ва тилларни ўқитиш» бакалавриат таълим йўналиши талабалари учун «Хитой тили лексикологияси» ўқув қўлланмасини яратишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 25 августдаги 744-сон маълумотномаси). Натижада, хитой тили, жумладан, тиббиёт терминологияси ҳақида тўлиқроқ маълумотлар етказилиб, бакалавриат босқичи талабаларининг билим даражасини оширишга назарий ва амалий ёрдам берган;
тил ҳодисалари, хусусан, хитой тили тиббиёт терминологиясидаги аффиксация (префиксация ва суффиксация)ни ўрганишга оид таҳлилий хулосалардан Конфуций номидаги Ўзбек-хитой институтининг илмий фаолиятида ва дарс жараёнида қўлланилган (Конфуций номидаги Ўзбек-хитой институтининг 2021 йил 15 январдаги 2-сон маълумотномаси). Тиббиёт терминларини тушунтириш ва уларни аффиксация (префиксация ва суффиксация) орқали ҳосил қилиш татбиқ қилинган материаллар хитой тилини чуқур ўргатишга ҳамда ўқувчиларда хитой тиббиёт терминларини таржима қилиш бўйича муайян кўникмаларни шакллантиришга хизмат қилган.