Худайбердиева Умида Саидрасуловнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Тут ипак қуртининг капалаклари ҳаёти давомийлиги асосида янги селекция тизимларини баҳолаш”, 06.02.04 - Ипакчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Qx394.
Илмий раҳбар: Наврузов Собир Наврузович, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети, Ипакчилик илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, PhD.05/30.12.2019.Qx.13.02.
Расмий оппонентлар: Исматуллаева Дилорам Адиловна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим; Батирова Азиза Негмурадовна, қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: Чорвачилик ва парандачилик илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади тут ипак қуртининг янги селекцион тизимлари популяциясини табақалаш асосида, капалаклар ҳаёти давомийлигини қуртлар ҳаётчанлиги ва пилла маҳсулдорлик кўрсаткичларига таъсирини ҳамда хўжалик қимматли белгилари билан ўзаро боғлиқлиқ даражасини тадқиқ этишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор тут ипак қуртининг зот ва тизимлар популяциясида капалаклар ҳаёти давомийлиги ўзгарувчанлиги кенг қамровга (29,58-58,05%) эгалиги аниқланган;
капалаклар ҳаёти давомийлиги ва асосий 10 хил селекцион белгилар ўртасидаги фенотипик корреляция коэффициентлари аниқланган (rp=-0,407-0,784);
ингичка ипакли, жинси нишонланган ва оддий зот, тизимлар популяциясида селекцион авлодни капалаклар ҳаёти давомийлиги бўйича танлашни ҳаётчанлик, пилла маҳсулдорлик ва репродуктив белгиларига таъсири илмий жиҳатдан асосланган;
ипак толасининг технологик кўрсаткичлари ва капалаклар ҳаёти давомийлиги алоқадорлиги хом ипак чиқиши, ипак толасининг ингичкалиги ҳамда тола узунлиги белгиларининг кўрсаткичлари асосида исботланган;
9-18 сутка давомида яшаган капалаклар авлодида тухум жонланиши, қуртларнинг ҳаётийлиги ва капалаклар тана ўлчамлари юқори бўлиши аниқланган;
капалаклар ҳаёти давомийлиги ва уларнинг танасидаги органик моддалар миқдори ўртасидаги боғлиқлик аниқланган (rp=0,305-0,995);
тут ипак қурти селекция жараёни самарасини ошириш ва бошланғич материални тўғри танлаш имконини берувчи тут ипак қуртининг селекцион тизимларини капалаклар ҳаёти давомийлиги бўйича баҳолашнинг янги услубиёти ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тут ипак қурти капалаклари ҳаёти давомийлигини ўрганиш жараёнида олинган тадқиқот натижалари асосида:
«Тут ипак қуртининг селекцион тизимларини капалаклар ҳаёти давомийлиги бўйича баҳолаш» номли услубиёти асосида «Мархамат х Асака», «Асака х Мархамат», «Линия 66 х Линия 67», «Линия 67 х Линия 66» саноат дурагайлари «Фарғона Пилла Наслчилик» МЧЖ да жорий қилинган («Ўзбекистон Республикаси Ипакчилик ва жун саноатини ривожлантириш» қўмитасининг 3-2/947-сонли маълумотномаси 25.08.2021 й.). Мазкур усулни жорий қилиниши натижасида амалдаги усулга нисбатан 4,5 қути қўшимча элита уруғи олинган. Иқтисодий самарадорлик 659655 сўмни, соф фойда 271862 сўмни ташкил этиб, рентабеллик даражаси 66,7 % га кўтарилган;
тут ипак қуртининг «Асака х Мархамат» ва «Мархамат х Асака» дурагайлари «Фарғона Агро пилла» МЧЖ да жорий этилган («Ўзбекистон Республикаси Ипакчилик ва жун саноатини ривожлантириш» қўмитасининг 3-2/947-сонли маълумотномаси 25.08.2021 й.). Натижада ҳар бир қути тажрибадаги дурагайдан қиёсловчига нисбатан 7,3 кг қўшимча пилла ҳосили ва 0,8 кг хом ипак олинган. Иқтисодий самарадорлик 252000 сўмни, соф фойда 52740 сўмни ва рентабеллик даражаси 26,5 % ни ташкил этган;
яратилган «Линия 66 х Линия 67» ва «Линия 67 х Линия 66» дурагайлари  Сирдарё вилояти, «Боёвут туман Агро-пилла» МЧЖ да жорий этилган («Ўзбекистон Республикаси Ипакчилик ва жун саноатини ривожлантириш» қўмитасининг 3-2/947-сонли маълумотномаси 25.08.2021 й.). Натижада парваришланган 3 қути дурагай қуртлардан қўшимча 5,5 кг пилла ва 0,6 кг хом ипак олинган. Иқтисодий самарадорлик 189000 сўмни, соф фойда 35355 сўмни ва рентабеллик даражаси 23,0 % ни ташкил этган.