Якубова Мадинабону Абдумаликовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):  «Ўзбекистон Республикасида инвестиция низоларини муқобил ҳал қилиш механизмларини такомиллаштириш», 12.00.03 – Фуқаролик ҳуқуқи. Тадбиркорлик ҳуқуқи. Оила ҳуқуқи. Халқаро хусусий ҳуқуқ (юридик фанлар).  
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.1.PhD/Yu662.
Илмий раҳбар: Рустамбеков Исламбек Рустамбекович, юридик фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат юридик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат юридик университети, DSc.07/30.12.2019.Yu.22.01.
Расмий оппонентлар: Караходжаева Дилором Мамировна, юридик фанлар доктори, профессор; Суюнова Дилбар Жолдасбаевна, юридик фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги қошидаги Юристлар малакасини ошириш маркази.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистон Республикасида инвестиция низоларини муқобил ҳал этишнинг механизмларини янада такомиллаштиришга қаратилган таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инвестициявий низони ҳал этишнинг зарурий босқичлари сифатида музокаралар ўтказиш, келишувга эришилмаган ҳолда медиацияга мурожаат қилиш, муқобил усуллар натижа бермаган ҳолда давлат судига мурожаат қилиш ва якуний босқич халқаро арбитражда низони ҳал этиш эканлиги асослантирилган;
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш бўйича вакили институти инвестиция фаолияти соҳасидаги низоларни ҳал этишга кўмаклашувчи, инвестор ва давлат ўртасида боғловчи сифатида намоён бўлиши асослантирилган;
инвестициявий низолар тарафлари халқаро арбитраж судларига фақат низони ҳал этишнинг барча муқобил усуллари ва миллий судга мурожаат қилганидан кейин мурожаат қилишлари мумкинлиги, бундай мурожаат учун Ўзбекистон Республикасининг имзоланган ва амалдаги халқаро шартномалари ёки инвестор ҳамда Ўзбекистон Республикаси ўртасида халқаро арбитражга мурожаат қилиш пайтида тузилган шартнома доирасидаги ёзма розилиги талаб этилиши асослантирилган;
жисмоний ва юридик шахслар ва давлат органлари ўртасидаги низоларни судгача ҳал этиш бўйича Апелляция кенгашлари жисмоний ва юридик шахслар, шу жумладан инвесторлар ва давлат органлари ўртасида юзага келадиган низоларни судгача кўриб чиқиш ва ҳал этиш, низолар тўғрисида ўз вақтида хабардор қилиш функциясини бажарувчи махсус майдон сифатида фаолият юритиши зарурлиги асослантирилган;
инвестиция соҳасидаги қонунчиликнинг барқарорлигини таъминлаш, сиёсий хавфлар ва қонунчилик ўзгариши хавфини кафолатлаш, идоралараро хабардорлик ҳамда ҳукуматлараро муҳокама майдонини яратиш зарурати асослантирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистон Республикасида инвестиция низоларини муқобил ҳал қилиш механизмларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
инвестициявий низони ҳал этишнинг зарурий босқичлари сифатида музокаралар ўтказиш, келишувга эришилмаган ҳолда медиацияга мурожаат қилиш, муқобил усуллар натижа бермаган ҳолда давлат судига мурожаат қилиш ва якуний босқич халқаро арбитражда низони ҳал этиш ҳакидаги таклиф Ўзбекистон Республикасининг 2019 йил 25 декабрда қабул қилинган «Инвестициялар ва инвестиция фаолияти тўғрисида»ги ЎРҚ-598-сон Қонунининг 63-моддаси биринчи ва иккинчи қисмларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг Коррупцияга қарши курашиш ва суд-ҳуқуқ масалалари қўмитасининг 2021 йил 30 сентябрдаги 28-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг жорий этилиши инвестиция низоларини ҳал этишнинг муқобил усулларини кенг қўллаш имконини бериши билан бирга Ўзбекистон Республикаси миллий судларига мурожаат қилиш қоидасини фақат ушбу муқобил усуллар амалга оширилгандан сўнг қўлланишига хизмат қилган;
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш бўйича вакил инвестиция фаолияти соҳасидаги низоларни ҳал этишга кўмаклашувчи, инвестор ва давлат ўртасида боғловчи институт сифатида намоён бўлиши ҳақидаги таклиф Ўзбекистон Республикасининг 2019 йил 25 декабрда қабул қилинган «Инвестициялар ва инвестиция фаолияти тўғрисида»ги ЎРҚ-598-сон Қонунининг 33-моддаси биринчи қисмини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг Коррупцияга қарши курашиш ва суд-ҳуқуқ масалалари қўмитасининг 2021 йил 30 сентябрдаги 28-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг жорий этилиши инвесторларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилишни таъминлайдиган ва Ўзбекистон Республикасида инвестициявий низоларни ҳал қилишда амалий ёрдам кўрсатадиган маъмурий орган ташкил этиш имконини берган;
инвестициявий низолар тарафлари халқаро арбитраж судларига фақат низони ҳал этишнинг барча муқобил усуллари ва миллий судга мурожаат қилганидан кейин мурожаат қилишлари мумкинлиги, бундай мурожаат учун Ўзбекистон Республикасининг имзоланган ва амалдаги халқаро шартномалари ёки инвестор ҳамда Ўзбекистон Республикаси ўртасида халқаро арбитражга мурожаат қилиш пайтида тузилган шартнома доирасидаги ёзма розилиги талаб этилиши тўғрисидаги таклиф Ўзбекистон Республикасининг 2019 йил 25 декабрда қабул қилинган «Инвестициялар ва инвестиция фаолияти тўғрисида»ги ЎРҚ-598-сон Қонунининг 63-моддасининг учинчи қисмини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг Коррупцияга қарши курашиш ва суд-ҳуқуқ масалалари қўмитасининг 2021 йил 30 сентябрдаги 28-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг жорий этилиши Халқаро арбитражга мурожаатлар сонини камайтириш, маблағларни тежаш имконини берган, тарафлар ўртасидаги инвестиция низолари муқобил методлар билан келишилмаганда халқаро арбитражга мурожаат қилиш ҳуқуқини таъминлган, шунингдек Ўзбекистон Республикасида инвестициявий низолар юзага келган тақдирда халқаро арбитражга мурожаат этиш шартларини аниқ белгилаб берган;
жисмоний ва юридик шахслар ва давлат органлари ўртасидаги низоларни судгача ҳал этиш бўйича Апелляция кенгашлари жисмоний ва юридик шахслар, шу жумладан инвесторлар ва давлат органлари ўртасида юзага келадиган низоларни судгача кўриб чиқиш ва ҳал этиш, низолар тўғрисида ўз вақтида хабардор қилиш функциясини бажарувчи махсус майдон сифатида фаолият юритиши зарурлиги тўғрисидаги таклиф Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 17 июндаги «Низоларни муқобил ҳал этишнинг механизмларини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги ПҚ-4754-сон Қарори иловаси сифатида тасдиқланган Жисмоний ва юридик шахслар ҳамда давлат органлари ўртасидаги низоларни судгача ҳал қилиш бўйича апелляция кенгаши тўғрисидаги Низомнинг 5-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Юридик таъминлаш бошқармасининг 2021 йил 27 декабрдаги 21/12-61-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг жорий этилиши янги ташкил этилган апелляция кенгашининг низоларни судгача ҳал этиш бўйича муқобил орган сифатида асосий вазифаларини белгилаш имконини берган;
инвестиция соҳасидаги қонунчиликнинг барқарорлигини таъминлаш, сиёсий хавфлар ва қонунчилик ўзгариши хавфини кафолатлаш, идоралараро хабардорлик ҳамда ҳукуматлараро муҳокама майдонини яратиш заруратига оид таклифлар Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 17 майдаги 414-сон қарори билан тасдиқланган Инвестиция ва бошқарув компаниялари фаолияти тўғрисидаги низомнинг 24-бандини шакллантиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигининг 2021 йил 13 декабрдаги маълумотномаси). Ушбу таклифнинг жорий этилиши инвестиция муҳитининг барқарорлигига хизмат қилувчи инвестиция низоларини ҳал этишнинг янги механизмларини жорий этиш имконини берган.