Машарипов Қудрат Юлдашевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон 

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Жалолиддин Мангубердининг жаҳон сиёсий ва ҳарбий тарихидаги ўрни”, 07.00.01. – Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B.2017.2.DSc/Tar55.
Илмий маслахатчи: Сулейманов Рустам Хамидович, тарих фанлари доктори, профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Tar.01.04.
Расмий оппонентлар: Мавлонов Ўктам Махмасобирович, тарих фанлари доктори, профессор; Аллаева Нигора Ашировна,  тарих фанлари доктори (DSc), профессор; Султонов Ўктам Абдулғаниевич, тарих фанлари доктори (DSc).
Етакчи ташкилот: Қорақалпоқ давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади тарихий манбалар ва маълумотлар асосида Жалолиддин Мангуберди ҳаёти ва фаолиятининг жаҳон тарихида тутган ўрнини очиб беришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Мўғуллар ҳужуми даврида айнан хоразмшоҳ Муҳаммаднинг душманга қарши қўллаган ҳарбий – стратегик режаси ва йўл қўйган стратетик хатолари Хоразмшоҳлар-Ануштагинлар давлатининг тугатилишига сабаб бўлганлиги хусусидаги қарашларнинг асоссиз эканлиги, бунга ҳукмрон сулола (ануштагинийлар) вакиллари мансуб бўлган уруғ ичидаги қарама – қаршиликларнинг ниҳоятда кучайиши асосий сабаб бўлганлиги исботланган;       
Жалолиддин Мангубердининг қисқа вақт давомида мўғулларга қарши тура оладиган кучли кўшинни ташкил эта олганлиги, ҳарбий-бошқарув соҳасида қўллаган ташкилотчилик иқтидори, душманга қарши мутлақо янги услубдаги жанг қилиш тактикасини ишлаб чиққанлиги ва ўз даврининг энг илғор жанг олиб бориш усулига эга бўлган мўғул қўшинларини кўп бора мағлуб эта олганлиги ҳамда Шарқ халқлари учун узоқ йиллар давомида мўғулларнинг вайронагарчилик келтирувчи ҳужумларидан ҳимоя қилувчи куч бўлиб турганлиги ва шу асосда жаҳон ҳарбий санъати тараққиётига муҳим ҳисса қўшганлиги асосланган; 
Султон Жалолиддин шарқда Ҳиндистон, ғарбда Туркия, Кавказ, Ироқ ҳудудларигача бўлган улкан минтақада хоразмшоҳлар давлатини қайта тиклаганлиги ва давлат бошқарувини йўлга қўйганлиги, аммо охир-оқибат мўғулларга қарши муваффақиятли кураш олиб бориб, ўз давлатини сақлаб қола олмаганлигининг туб сабаблари сифатида унинг ношуд сиёсатчи бўлганлиги билан изоҳланиб келинган мавжуд қарашлар хато эканлиги исботланган; 
Бағдод халифаси, Кичик Осиё, Кавказорти ва Ўрта Шарқ мамлакатлари ҳукмдорларининг ўз манфаатлари йўлида олиб борган иккиёқлама сиёсати натижасида Жалолиддини Мангубердининг бу давлатларга қарши урушлар олиб боришига, ҳужумлар уюштиришига сабаб бўлиб, бу воқеалар замонавий тадқиқотларда Жалолиддиннинг ўз манфаати йўлида ва бойлик тўплаш учун олиб борилган “кераксиз уруш” сифатида баҳоланганлиги тарихий ҳақиқатга мос келмаслиги аниқланган;  
Жалолиддин Мангубердининг фожиали ўлдирилиши тўғрисидаги баъзи манбалар ва замонавий тарихий тадқиқотларда шаклланган қарашларнинг нотўғри эканлиги, унинг ўлимига баъзи ҳукмдорларнинг, Жалолиддин атрофидаги мансабдорлар ва ҳатто қариндошларининг (Шарафалмулк, Утурхон) олдиндан уюштирилган хоинона хатти – ҳаракатлари сабаб бўлганлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Жалолиддин Мангуберди сиёсий ва ҳарбий фаолияти тарихини ҳамда унинг жаҳон ҳарбий тарихида тутган ўрни мавзусига оид ишлаб чиқилган илмий хулосалар ва таклифлар асосида: 
Жалолиддин Мангубердининг ўрта асрлар Шарқ сиёсий ҳаётида ва жаҳон ҳарбий тарихида муҳим ўрин тутганлиги хусусидаги аниқ илмий мулоҳазалар, қўшни давлатлар билан муносабатлари масаласидаги нохолис баҳо ва фикрлар, илмий ҳақиқатга тўғри келмайдиган қарашларнинг мавжудлиги ва уларни қайта кўриб чиқиш зарурлиги борасидаги хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг минтақавий бўлими – Хоразм Маъмун академиясида (2012-2016 йй.) бажарилган Ф1-ФА-0-16549 “Хоразм тарихи (II жилд. V асрдан XVI асргача)” мавзусидаги фундаментал лойиҳасида  фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2021 йил 5 июлдаги 3/1255-1963-сон маълумотномаси). Натижада, тарихшунослик тадқиқотларида бугунги кунда Жалолиддин Мангуберди тўғрисида шаклланган баъзи қарашларнинг нотўғри эканлиги илм аҳлига ҳамда кенг оммага тушунтиришга хизмат қилган;
Хоразмшоҳлар-ануштагинлар давлати ва Чингизхон бошчилигидаги мўғуллар ўртасидаги уруш, хоразмшоҳлар давлати таназзули сабаб ва оқибатларига, Жалолиддин Мангубердининг мўғулларга қарши 10 йилдан ортиқ олиб борган курашларига оид қарашлардан республика миқёсида ёшлар ва ҳарбийлар ўртасида ўтказиладиган маънавий-маърифий тарғибот тадбирларида, Маънавият ва ҳарбий ватанпарварлик фестивалларини ўтказиш жараёнларида фойдаланилган (Республика Маънавият ва маърифат Марказининг 2021 йил 7 июлдаги 02/08-697-сон далолатномаси, Ўзбекистон Ёшлар иттифоқи Марказий Кенгашининг 2021 йил 16 февралдаги 04-13/268-сон маълумотномаси). Олинган илмий натижалар мўғул босқинчиларига қарши курашда Жалолиддин Мангубердининг ўрнини тўлақонли ва ҳаққоний тушуниш имконини берган;
Жалолиддин Мангуберди уруғ-қабилалараро ижтимоий зиддиятлар исканжасида қолгани ва айрим ҳукмдорларнинг хоинликлари, иккиюзламачилик сиёсати, ўз яқинларининг ёлғони сабабли муваффақиятсизликларга учраганига қарамасдан, мураккаб сиёсий вазиятда ҳам душманга қарши озодлик кураши туғини кўтара олганлиги ва эрк тимсолига айланганлиги тўғрисидаги маълумотлардан Республика ва вилоят театрларида саҳналаштирилган “Жалолиддин Мангуберди” драмасини тайёрлашда ва Туркия билан ҳамкорликдаги “Мендирман Жалолиддин” фильмини суратга олиш жараёнларида самарали фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият Вазирлигининг 2021 йил 12 июлдаги 05-12-06-3280-сон маълумотномаси). Бу маълумотлар халқ тафаккурида тарихий онгнинг шаклланиши ва мустаҳкамланишига, мамлакатимиз тарихини ўрганишга қаратилган илмий кўникма ва ёндашувлар бўйича малакага эга бўлишга, тарих соҳасидаги билимларини оширишга имкон яратган; 
Жалолиддин Мангубердининг мўғул босқинчиларига қарши курашда қўшинни ташкил этиш унсурларига қатор ўзгартиришлар киритиб ўзига хос жанг санъати усулини яратганлиги ҳамда унинг сиёсий фаолияти масаласига оид фикрлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “O’zbekiston” телерадиоканали” ДУК қошидаги “O‘zbekiston tarixi” телеканали “Очиқ дарс”, “Мавзу”, “Тарихий савол” ва “Тақдимот” кўрсатувлари сценарийларини тайёрлашда фойдаланилган (“O‘zbekiston tarixi” телеканалининг 2021 йил 9 апрелдаги 02-40-529-сон, 15 апрелдаги 02-40-586-сон ва 3 майдаги 02-40-671-сон маълумотномалари). Натижада, бу маълумотлар ёшлар ва ҳарбийлар ичида сўнгги нафасигача мўғулларга  қарши кураш олиб бориб, шубҳасиз шахсий жасорат билан босқинчиларнинг энг матонатли ва серғайрат рақиби деган шон-шуҳратга сазовор бўлиб, буни ҳатто Чингизхоннинг ўз ҳам тан олганлиги тўғрисидаги билимларнинг янада мустаҳкамланишига хизмат қилган.