Sayt test rejimida ishlamoqda

Надим Муҳаммад Ҳумоюннинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Шимолий Афғонистон ўзбеклари тўй маросими этнографизмларининг тизимий ва лексикографик хусусиятлари”, 10.00.01 – “Ўзбек тили” (филология фанлари)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.2.PhD/Fil1490.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети.
Илмий раҳбар: Менглиев Бахтиёр Ражабович, филология фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Термиз давлат университети, PhD.03/31.03.2021.Fil.78.04. 
Расмий оппонентлар: Худойберганова Дурдона Сидиқовна, филология фанлари доктори, профессор; Собиров Абдулҳай Шукурович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат  университети. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Шимолий Афғонистон ҳудудида яшовчи ўзбек элатларининг тўй маросимларига оид этнографик лексиканинг тилда акс этишини кўрсатиш, этнографизмларнинг этномаданий, лексик-семантик ва лексикографик хусусиятларини аниқлаш ва ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
Шимолий Афғонистон ўзбекларининг тўй-маросим ва у билан боғлиқ бўлган  Ислом дини ва у асосида шаклланган этнографизмларнинг  ҳудуд аҳолиси этномаданий ҳаётига, турмуш-тарзига таъсир қилувчи омил эканлиги тарихий луғатлар ва оғзаки нутқда учрайдиган этнографизмлар асосида очиб берилган;
Шимолий Афғонистон ўзбеклари тўй-маросим этнографизмларни  бир тил оиласи доирасида(ўзбек ва турк) ва турли тизимли тиллар асосида(ўзбек ва форс) луғатлаштириш лозимлиги  белгилаб берилган; 
Шимолий Афғонистон ўзбеклари тўй-маросим этнографизмларининг лингвистик жиҳатдан тарихий-этимологик келиб чиқишининг  илдизлари VII асрга бориб тақалиши  ва XV асрда тўлиқ шаклланганлиги далилланган;
Шимолий Афғонистон ўзбеклари маросимларида Ўзбекистон Республикаси  ҳудудида учрамайдиган тўй-маросим этнографизмларининг маъновий, мавзуий ҳамда шаклий жиҳатдан фарқланиши аниқланиб, икки ҳудудда ҳам муштарак-тенг ишлатиладиган бир тилда мулоқот қилувчи инсонлар турмуш-тарзида бир хил ифодаланадиган этнолексик бирликлар аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Шимолий Афғонистон ўзбеклари тўй-маросим этнографизмларини лексикографик ҳамда тизмий тадқиқ қилиш асосида олинган илмий натижалар асосида:
Шимолий Афғонистон ўзбеклари этнографик лексикасини қиёсий, этимологик, статистик, семантик-структур таҳлил қилиш асосида уларни изоҳли луғатларда бериш, бош сўз ва унинг луғат мақоласи тартибни бериш ҳақидаги назарий маълумотлардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти томонидан олиб борилган ФА-А1-Г007 «Қорақалпоқ нақл-мақоллари лингвистик тадқиқот объекти сифатида» мавзусидаги фундаментал илмий лойиҳасида фойдаланилган (ЎзР Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 22 апрелдаги 17.01/108-сон маълумотномаси). Натижада қорақалпоқ нақл-мақолларида этнографизмларнинг шаклланиши билан билан боғлиқ тарихий манбаларни ўрганиш асосида тўй-маросим этнографизмларининг таснифи, уларнинг ўзига хослиги, пайдо бўлиш сабабларини аниқлаш, этнолексик бирликларни мавзуий гуруҳларга ажратиш асослари очиб берилган;
Шимолий Афғонистон ўзбеклари тўй маросими этнографизмлари изоҳли луғати”ни тузишнинг илмий асосларини яратиш ҳақидаги тавсиялардан Шимолий Афғонистон ўзбеклари тўй маросими этнографизмлари изоҳли луғатини яратишда фойдаланилган (Шимолий Афғонистон ўзбеклари тўй маросими этнографизмлари қисқача изоҳли луғати [Матн]: луғат. – Мазори Шариф: Дўстон нашр-матбаа, 2021. – 102 б. ISBN 978-9936-1-0411-2 ). Натижада Шимолий Афғонистон ўзбеклари тўй маросими этнографизмлари изоҳли луғати яратилган;
Шимолий Афғонистон ўзбеклари тўй маросимларига оид материаллар асосида Афғонистон Республикаси Балх вилоятининг Пайкон телевиденияси томонидан тайёрланган “Payki pago” дастурида фойдаланилган (Пайкон телевидениясининг 2021 йил 21 январдаги 41-сон маълумотномаси, https://youtu.be/DWaXdmtjyyE). Натижада кўрсатувларнинг маънавий ва маданий мазмунининг бойишига эришилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish