Sayt test rejimida ishlamoqda

Мирзаева Барно Тўраевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
«Ўзбек фольклоршунослиги шаклланиши ва тараққиётида Ҳоди Зарифовнинг ўрни», 10.00.08 – Фольклоршунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.1.PhD/Fil97.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти.
Илмий маслаҳатчи: Жўраев Маматқул,филология фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: ЎзР ФА Ўзбек тили, адабиёт ва фольклори институти, Dsc.02/30.12.2019.Fil.46.02.
Расмий оппонентлар: Жуманазаров Умрзоқ Абдураззоқович, филология фанлари доктори, профессор; Ачилов Насим Камолович, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Алишер Навоий номидаги Давлат адабиёт музейи.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ҳоди Зарифовнинг фаолияти ва ижоди мисолида ўзбек фольклоршунослигининг келиб чиқиши, шаклланиши ва тараққиёт тамойилларини очиб бериш ҳамда ўзбек фольклори намуналарининг ёзиб олиниш тарихини аниқлаш ва у яратган илмий мерос моҳиятини асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
фольклор архивида сақланаётган «Ҳоди Зарифов шахсий фонди» (олимлар билан ёзишмалари, мақолаларининг қўлёзма нусхалари, экспедиция кундаликлари) ҳамда Ҳ.Зарифов раҳбарлигида ва бевосита унинг иштирокида ўтказилган дала экспедициялари материаллари орқали ўзбек фольклоршунослигининг тараққиёт йўли очиб берилган;
XX асрнинг 20-йилларида фольклоршунослик тарихида биринчи марта жонли ижро ҳолатида ўзбек халқ оғзаки бадиий ижоди намуналарини, барча жанрларга оид фольклор асарларини ёзиб олиш, архивлаштириш ишини ташкил этган Ҳ.Зарифовнинг ўзбек эпоси ва бахшичилик санъати«Ўзбек халқ қаҳрамонлик эпоси» монографияси мисолидаасосланган;
Ҳоди Зарифовнинг фольклоршунослик тарихи, назарий фольклоршунослик, фольклор текстологиясига бағишланган қарашлари, нашр этилган халқ достонларига ёзилган сўзбошилари, ўзбек халқ ижоди асарларини нашрга тайёрлашда ишлаб чиққан етти бандданиборат тамойиллари ҳамда«Ўзбек фольклори» хрестоматиясифан учун муҳим манба эканлиги далилланган;
Ҳоди Зарифовнинг Алишер Навоий лирик мероси, хусусан, унинг афоризмлари, рубоий ва туюқлари, улуғ шоирнинг адабий муҳити, замондошлари ижоди ва фаолиятига бағишланган тўпламлари ҳамда ХХ аср бошлари ўзбек адабиёти бадиий такомилидаги аҳамиятиасосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. ХХ асрбошларида халқ ижоди намуналарини ёзиб олиш, таснифлаш ва нашрга тайёрлаш масалаларини  фольклоршунос олим Ҳоди Зарифов фаолияти нуқтаи назаридан тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натижалари асосида:
ўзбек фольклоршунослиги асосчиси Ҳ.Зарифовнинг ўзбек достончилик мактаблари, бахшилик санъати, халқ шоирларининг ҳаёти, ижоди ва репертуари, эпосшунослик, фольклоршунослик тарихи, маросим фольклори, назарий фольклоршунослик, фольклор текстологияси каби долзарб масалаларга бағишланган асарлари ўрганилишига боғлиқ илмий қарашларидан ЎзР Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтида амалга оширилган ФА-Ф-1-005 рақамли “Қорақалпоқ фольклоршунослиги ва адабиётшунослик тарихини тадқиқ қилиш” (2017-2020) фундаментал лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (ЎзР Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 27 октябрдаги 17.01/262-сон маълумотномаси). Натижада Ҳоди Зариф шахсий фондини илмий тавсифлаш ва жаҳон фольклоршунослигининг бугунги тараққиёти даражасидан келиб чиқиб, ўзбек фольклори жанрларини илмий тадқиқ қилишнинг янгича тамойилларини белгилашга оид фольклоршунослик масалаларини ёритиш орқали лойиҳа бой манбалар билан тўлдирилган;
Ҳ.Зарифов асарларининг эпосшунослик тараққиётида ҳамда ўзбек мумтоз адабиёти бўйича, хусусан Алишер Навоий ижоди борасида олиб борган тадқиқотларидан ЎзР ФА Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институтида 2018-2020 йилларда бажарилганПЗ-20170930220 рақамли “Навоий қомусини нашрга тайёрлаш ва чоп этиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (ЎзР Фанлар академиясининг 2021 йил 4 ноябрдаги 3/1255-3035-сон маълумотномаси). Натижада Ҳ.Зарифовнинг мутафаккир шоир Алишер Навоий ҳақидаги тадқиқотлари умумлаштирилиб, “Ҳоди Зариф – навоийшунос” (2021), “Ҳоди Зарифов тадқиқотларида Алишер Навоий афоризмлари” (2021), “Ҳоди Зариф ва унинг “Навоий замондошлари” тўпламининг яратилиши тарихи (2014) каби мақолалари қомусга киритилган;
Ҳоди Зарифов халқ ижоди асарларини илмий асосда ёзиб олиш, архивлаштириш, нашр этиш ва илмий тадқиқ қилиш ишини ташкил этган илк фольклоршунос, халқимиз этномаданиятига доир материалларни тўплаган биринчи ўзбек музейшуноси, кенг қамровли этнографик кузатишлар олиб борган этнолог олим сифатидаги илмий-назарий қарашларидан кенг омма орасида тарғиб қилишда “Ўзбекистон” миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали ДМ “Маданий-маънавий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририяти томонидан тайёрланган эшиттиришлар сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг 2021 йил 13 сентябрдаги 04-25-1479-сон маълумотномаси). Натижада атоқли фольклоршунос олим Ҳ.Зарифов илмий ижоди, унинг халқ оғзаки бадиий ижодини тадқиқ этишдаги ўзига хос назарий концепциялари, ўзбек халқ ижоди асарларини тўплаш, архивлаштириш, нашр этиш ва илмий ўрганиш борасидаги тадқиқотларининг ҳозирги замон фольклоршуносликдаги муҳим аҳамияти кенг тарғиб қилишга эришилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish