Кодиров Ахмаджон Абдурауфовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Сурхондарё вилояти шароитида ингичка толали Термиз-202 ғўза навида дефолиация самарадорлигини аниқлаш”, 06.01.08 - Ўсимликшунослик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.1.PhD/Qx711.
Илмий раҳбар: Тешаев Фатулло Жўрақулович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти Сурхондарё илмий тажриба станцияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.05/30.12.2019.Qx.42.01.
Расмий оппонентлар: Ахмедов Джамалхон Ходжаханович, биология фанлари доктори, профессор; Рахматов Бахтиёр Неъматович, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Сурхондарё вилоятининг ўтлоқлашиб бораётган тақирсимон тупроқлари шароитида ингичка толали Термиз-202 ғўза навида дефолиация ўтказиш самарадорлигини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Сурхондарё вилоятининг ўтлоқлашиб бораётган тақирсимон тупроқлари шароитида ингичка толали Термиз-202 ғўза навидан эртаги, юқори ва сифатли ҳосил етиштиришда СуюқХМД ва УзДЕФ дефолиантларининг самарадорлиги аниқланган;
ингичка толали Термиз-202 навининг дефолиантлар таъсирида барглар тўкилиши, кўсаклар очилиши, ғўзанинг ҳосилдорлиги ва тола сифати ҳамда чигитнинг сифат кўрсаткичлари аниқланган;
Термиз-202 ғўза навининг кўсаклари 30-40% очилганда СуюқХМД 8,0 л/га ва 40-50% очилганда 9,0 л/га, УзДЕФ эса кўсаклар 30-40% очилганда 7,0 л/га ва 40-50% очилганда 8,0 л/га меъёрларда қўллаш самарали эканлиги ишлаб чиқилган;
маҳаллий СуюқХМД ва УзДЕФ дефолиантларини мақбул меъёр ва муддатларда қўллаш натижасида биринчи терим салмоғи, пахта ҳосили ва иқтисодий самарадорлик ортиши, кўсаклар очилиши ва биринчи терим салмоғи орасида юқори даражада корреляцион боғлиқлик борлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ингичка толали Термиз-202 ғўза навининг кўсаклари очилиш даражасини инобатга олган ҳолда дефолиантларни қўллаш бўйича олиб борилган изланишлар натижалари асосида:
ингичка толали ғўза навида дефолиантларни қўллаш борасида “Ингичка толали Термиз-202 ғўза навида сифатли дефолиация ўтказиш бўйича тавсиялар” тасдиқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 17 июндаги 02/020-2576-сон маълумотномаси). Ушбу тавсиянома Сурхондарё вилоятида ингичка толали пахта етиштирувчи агрокластерлар ва фермер хўжаликларида қўлланма сифатида хизмат қилмоқда;
ўтлоқлашиб бораётган тақирсимон тупроқлари шароитида ингичка толали Термиз-202 ғўза навининг кўсаклари 30-40% очилган муддатда дефолиантларни мақбул қўллаш технологияси Сурхондарё вилояти Ангор туманидаги фермер хўжаликлари пахта майдонларининг 90 гектарига жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 17 июндаги 02/020-2576-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида барглар тўкилиши 76,6-80,9%, кўсаклар очилиши 66,9-78,1%, биринчи терим салмоғи 82,4-78,3 фоизга ошиб, пахта ҳосилдорлиги 29,2-30,7 ц/га, назоратга нисбатан 1,1-1,4 ц/га юқори ҳосил олинган;
ғўза кўсаклари 40-50% очилган муддатда дефолиантларни қўллашнинг мақбул меъёри Сурхондарё вилоятининг Ангор тумани фермер хўжаликларида 92,3 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 17 июндаги 02/020-2576-сон маълумотномаси). Натижада, ғўза барглари тўкилиши 84,1-86,6% ни, кўсаклар очилиши 77,3-82,0%, ҳосилдорлик 30,6-31,2 ц/га ни ташкил этиб, назоратга нисбатан 1,3-1,6 ц/га қўшимча пахта ҳосили олинган.