Тажетдинов Наурузбай Дарибаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Оролбўйи ўтлоқи-аллювиал тупроқларида силлиқ ширинмияни (Glycyrrhiza Glabra L) уруғидан етиштириш агротехнологиясини ишлаб чиқиш”, 06.01.08 - Ўсимликшунослик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.4.PhD/Qx606.
Илмий раҳбар: Атабаева Халима  Назаровна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети Нукус филиали.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.05/30.12.2019.Qx.42.01.
Расмий оппонентлар: Остонақулов Тоштемир Эшимович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Каримов Шарофиддин Абдукаримович, қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Гулистон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Қорақалпоғистоннинг шўрланган тупроқлари шароитида Силлиқ ширинмия (Glycyrrhiz glabra L) экинини уруғидан етиштиришда ГЕОГУМАТ, АМИНОМАКС стимуляторлари ва КАЛИФОС биоўғитини қўллаб уруғ экиш ва маъдан ўғитлар меъёрларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Қорақалпоғистоннинг ўртача шўрланган тупроқлари шароитида силлиқ ширинмия (Glycyrrhiza glabra L) уруғини экиш олдидан ГЕОГУМАТ 2,2 л/т, АМИНОМАКС 2,0 л/т ва КАЛИФОС биоуғитида 2,5 л/т меъёрида 36 соат ивитиш мақбул эканлиги ҳамда унинг ўсиши ва ривожланиши илдиз ва пичан ҳосилдорлигини оширгани аниқланган;
шўрланган ўтлоқи-аллювиал тупроқлар шароитида силлиқ ширинмияни уруғини экиш меъёри 15 кг/га ва минерал ўғитларни мақбул ўғитлаш меъёри N100P140K80 кг/га экани аниқланган;
силлиқ ширинмиянинг чин барг пайдо бщладиган даврида назоратда вариантида барг юзаси бир туп ўсимликда 104 см2 га тенг бўлган бўлса, ГЕОГУМАТ стимуляторларнинг таъсирида барг юзаси 59 см2 га, АМИНОМАХ ИФО стимуляторлар таъсирида эса 38 см2 га, КАЛИФОС ИФО таъсирида эса 23 см2 га юыори бўлиб, шоналаш даврида назорат вариантида 1560 см2 ни ташкил этган бўлса, ГЕОГУМАТ таъсирида 1180 см2 га, АМИНОМАХ ИФО таъсирида 970 м2 га, КАЛИФОС ИФО таъсирида 640 см 2 ошганлиги аниқланган;
илдиз ҳосилдорлиги назорат вариантда ўртача 4,4 тонна, ГЕОГУМАТ стимулятори қўлланилганда 5,4,  АМИНОМАХ ИФО биостимуляторида 5,2, КАЛИФОС ИФО да 4,6 тонна илдиз ҳосили олинди ва пичан ҳосилдорлиги вариантлар бўйича ГЕОГУМАТ стимулятори таъсирида назорат вариантга нисбатан мос равишда 3,8 ц/га, 6,8 ва 8,7 ц/га қўшимча пичан ҳосил олиш мумкинлиги аниқланган;
силлиқ ширинмияни уруғидан етиштиришда минерал ўғитлар N100P140K80 кг/га қўлланилганда 17,4 т/га илдиз ва 139,0 ц/га пичан ҳосили олиш мумкинлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Силлиқ ширинмия (Glycyrrhiza glabra L) экинини уруғидан етиштиришда экиш ва маъдан уғитлар меъёрларининг таъсирини ўрганиш бўйича ўтқазилган тадқиқотлар натижаларига асосида:
фермер хўжаликлари учун “Силлиқ ширинмияни уруғидан етиштириш бўйича тавсиянома” тасдиқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 4-октябрдаги №02/023-2645-сон маълумотномаси). Ушбу тавсиянома Қорақалпоғистон Республикаси туманларидаги деҳқон ва фермер хўжаликлари раҳбарлари, агрономлар, илмий ҳодимлар ва талабалари учун фойдали қўлланма сифатида кенг фойдаланилиб келинмоқда;
силлиқ ширинмияни уруғини ГЕОГУМАТ биостимулятори 2,2 л/т меъёрда 36 соат давомида ивитиб экиш технологияси Қорақалпоғистон Республикасининг Хўжайли туманида 16 га ва Шуманай туманида 12 га, Чимбой туманида 14 га жами 42 га майдонга жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил октябр санасида №02/023-2645-сон маълумотномаси). Натижада мазкур технологияни жорий қилиш эвазига хўжаликларда ўртача 1 млн 318 минг сўм фойда олинган ва 41,3% рентабелликка эришилган;
силлиқ ширинмияни уруғ экиш меъёри 15 кг/га ва минерал ўғитлар N100P140K80 қўллаш технологияси Хўжайли туманида 13 га ва Шуманай туманида 10 га, Чимбой туманида 12 га, жами 35 га майдонга жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 4-октябрдаги №02/023-2645-сон маълумотномаси). Натижада мазкур агротехнологияни жорий қилиш эвазига хўжаликлар ўртача 1 млн 118 минг сўм фойда олишган ва 39,6% рентабелликка эришган.