Sayt test rejimida ishlamoqda

Мадатов Уткиржон Абдирахимовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Хром ва марганец ионларини аниқлашнинг сорбцион-спектроскопик усулларини ишлаб чиқиш», 02.00.02 – Аналитик кимё (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.2.PhD/K181.
Илмий раҳбар: Сманова Зулайхо Асаналиевна, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.К.01.03.
Расмий оппонентлар: Султонов Марат Мирзаевич, кимё фанлари доктори, доцент; Тиллаев Санжар Усмонович, кимё фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент фармацевтика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: саноат, табиий объектлар таркибидаги хром (III) ва марганец (II) ионларини аниқлашнинг сорбцион-спектроскопик усулларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор 1,8-диоксинафталин-3,6-дисульфокислотанинг икки натрийли тузи ҳамда ализарин-3-метиламино-N,N-дисирка кислотаси реагентларининг фаол функционал ва аналитик гуруҳлари толали сорбентларга иммобиллашнинг ва комплекс ҳосил бўлишнинг квант-кимёвий ҳисоблашлари (Gaussian дастури) ёрдамида аниқланган;
толага органик реагентларнинг иммобилланиш ва металл ионлари билан комплекс ҳосил килиш оптимал шароитлари ўрганилди, улар асосида хром(III) хамда марганец (II) ионларини эритма муҳити кислотали бўлганда комплекс ҳосил қилишига ҳалақит берувчи ионларнинг таъсири камайганлиги исботланган;
комплекс бирикмаларнинг барқарорлик константалари Комарь ва Адамович усули ёрдамида, комплекс таркиби эса Ме:R=1:1 нисбатда реакцияга киришиши Асмуснинг тўғри чизиқлар, изомоляр сериялар, тўйинтириш усуллари ёрдамида исботланган; 
хром (III) ва марганец (II) ионларини аниқлашда иммобилланган 1,8-диоксинафталин-3,6-дисульфокислотанинг икки натрийли тузи ализарин-3-метиламино-N,N-дисирка кислоталари ёрдамида сорбцион-спектрофотометрик усули ишлаб чиқилган; 
Ишлаб чиқилган усул турли модел, бинар, учламчи, мураккаб аралашмалар, табиий ва оқава сувлар ҳамда кимё саноати чиқинди маҳсулотлари намуналарида хром ва марганецни аниқлашга қўлланилган, натижада метрологик параметрлари юқорилиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: 
Саноат оқава сувларида хром (III) ва марганец (II) ионларини аниқлаш ва тозалашнинг янги сорбцион-спектроскопик усулини ишлаб чиқиш бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
иммобилланган органик реагентлар ёрдамида хром ва марганец ионларини аниқлашнинг сорбцион-спектрофотометрик усули Олмалиқ кон-металлургия комбинатининг акциядорлик жамиятининг «Марказий аналитик лабораторияси» амалиётига жорий қилинган. («Олмалиқ кон-металлургия комбинати» АЖнинг 2021 йил 11 октябрдаги 1263/1-сон маълумотномаси). Натижада, оқава сувларда хром (III) ва марганец (II) ионларини тезкор аниқлаш имконини берган; 
хром (III) ва марганец (II) ионларини аниқлаш ва ажратиш усули Навоий кон-металлургия комбинатининг амалиётига жорий қилинган («Навоий кон-металлургия комбинати» ДКнинг 2021 йил  11 июндаги 02-06-04/6195-сон маълумотномаси). Натижада, оқава сувлар таркибидаги оғир металларнинг ионларини аниқлаш ва самарали тозалаш имконини берган;
хром (III) ва марганец (II) ионларини аниқлашнинг сорбцион-спектрофотометрик усулидан ФЗ-20171024243 рақамли «Исследование физико-химических свойств иммобилизованых азореагентов с ионами кобальта и железа» мавзусидаги амалий лойиҳада саноат чиқиндилари таркибидаги рангли металларни аниқлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 22 декабрдаги 89-03-5424-сон маълумотномаси). Натижада, саноат чиқиндилари таркибидаги оғир ва захарли металл ионларини аниқлашнинг тест усулини ишлаб чиқиш имконини берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish