Исаева Шоира Махамадовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Юсуф хос Ҳожиб асарининг инглиз ва рус тилидаги таржималарида эквивалент бўлмаган лексиканинг лингвомаданий жиҳатлари”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (инглиз тили) (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.3.PhD/Fil584.
Илмий раҳбар: Боқиева Гуландом Ҳисамовна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллар университети,  DSc.03/30.12.2019.Fil/Ped.27.01.
Расмий оппонентлар: Содиқов Зоҳиджон Якубжанович, филология фанлари доктори, доцент; Джумабоева Жамила Шариповна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Юсуф хос Ҳожибнинг “Қутадғу билиг” асарининг инглиз ва рус тилларидаги таржимасида эквивалент бўлмаган лексиканинг линвомаданий жиҳатларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
“Қутадғу билиг” асарининг русча ва инглизча таржимасидаги лингвомаданиятшуносликка оид лексик бирлик ва сўз бирикмаларини таржима трансформацияси орқали шакл ва мазмун компонентларини ўзгартиришда транскрипция ва транслитерация усулларининг самарадорлиги аниқланган;  
“Қутадғу билиг” асарининг инглиз ва рус таржималаридаги ноэквивалент лексика орқали маданий маркерланган лексемаларни таржима қилишдаги қийинчиликлар ушбу лексемаларни рус ва инглиз тилидаги матнларда тўлиқ таржима тилида ёки тўлиқ ассимиляция қилинмагунга қадар юзага келадиган тахминий транскрипцияда намоён бўлиши далилланган;
эквиваленти бўлмаган лексикани лакуна, экзотизм ва варваризмлар билан тенглашишини аниқлаш орқали миллий-маданий маркерланган лексиканинг ноэквивалентлиги камида икки тил доирасида (рус ва ўзбек тиллари ёки инглиз ва ўзбек тиллари), камдан кам ҳолларда уч тилли мисоллар доирасида (рус – инглиз – ўзбек тилларида) акс этиши исботланган;
таржимани ўзга тил муҳитида сўз санъатининг мустақил асари сифатида тушуниш ортида унинг яратувчиси бўлган таржимон услубига оид таржима муаммоларини “ўзиники” ва “ўзганики” каби тушунчалар тўқнашган нуқтада бартараф этиш мумкинлиги исботланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Юсуф хос Ҳожибнинг “Қутадғу билиг” асарининг инглиз ва рус тилларидаги таржимасида эквивалент бўлмаган лексиканинг линвомаданий жиҳатларини очиш асосида:
Юсуф хос Ҳожибнинг “Қутадғу билиг” асарининг инглиз ва рус тилига таржималаридаги миллий-маданий ўзига хосликларни ифодаловчи лексик бирликларнинг лингвомаданий жиҳатларини қиёсий, чоғиштирма таҳлил этиш орқали ва тадқиқот асосида таржима усулларининг кўп қўлланган жиҳатларига оид илмий-назарий хулосалардан №ОТ-Ф1-53 “Таржима назарияси ва амалиёти факультети учун “Translation in Use” дарслигини яратиш ва нашр қилиш” мавзусидаги амалий лойиҳа доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2021 йил 9 апрелдаги 04/309-сон маълумотномаси). Натижада жорий қилинган материаллар ноэквивалент лексиканинг лингвомаданий ўзига хослигини таржимада очиб беришга хизмат қилган;
Юсуф хос Ҳожибнинг “Қутадғу билиг” асарнинг инглиз ва рус тилларидаги таржималари, лингвокультуремалар ҳамда миллий-маданий ҳусусиятларни акс эттирувчи лексик бирликларга доир илмий-назарий хулосалардан ИТД-1 рақамли “Маданиятлараро ва коммуникатив ёндашув нигоҳида магистратура мутахассислиги (инглиз тили) бўйича назарий фанлардан инглиз тилида қўлланмалар яратиш ва ўзбекча-инглизча-русча лингвистик терминлар луғатини тузиш” мавзусидаги амалий лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2021 йил 18 сентябрдаги 24-700-сон маълумотномаси). Натижада ушбу амалий лойиҳа доирасида яратилган дарслик ва ўқув қўлланма лингвокультуремалар ва миллий-маданий хусусиятларни акс эттирувчи лексик бирликларга оид илмий далиллар билан бойитилган;
Юсуф хос Ҳожибнинг “Қутадғу билиг” асаридаги лингвокультуремаларни аниқланиши ва таърифланиши, уларни инглиз ва рус тилларидаги таржимасида миллий-маданий ўзига хосликка оид илмий-амалий хулосалардан Ёзувчилар Уюшмасининг халқаро адабий алоқалар ва бадиий таржима бўлими таржимонлари учун мўлжалланган тренингининг ташкилий қисмида кенг фойдаланилган (Ёзувчилар Уюшмасининг 2021 йил 8 апрелдаги 01-03/507-сон маълумотномаси). Натижада тақдим этилган материаллар ёш таржимонларнинг “Қутадғу билиг” асарининг инглиз ва рус тилига таржималаридаги эквивалентлик, альтернативлик ва тавсифий усуллари орқали қўлланилиши ҳақида тажрибасини оширишга хизмат қилган.