Курбанов Ботиржон Журабаевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Коронавирус инфекциясининг (COVID-19) сероэпидемиологик таҳлиллари асосида профилактик ва эпидемияга қарши чора-тадбирларни такомиллаштириш», 14.00.30 – Эпидемиология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.4.DSc/Tib495.
Илмий маслаҳатчи: Қосимов Одилжон Шодиевич, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика ихтисослаштирилган эпидемиология, микробиология, юқумли ва паразитар касалликлар илмий - амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, Республика ихтисослаштирилган эпидемиология, микробиология, юқумли ва паразитар касалликлар илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.01.
Расмий оппонентлар: Юн Мунсу, профессор (Жанубий Корея Республикаси); Маматқулов Иброҳим Хомидович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Неъматов Аминжон Сабдарович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: коронавирус инфекциясининг (COVID-19) сероэпидемиологик таҳлиллари асосида профилактик ва эпидемияга қарши чора-тадбирларни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
коронавирус инфекциясида сероэпидемиологик тадқиқотлар ПЗР текширувига қўшимча равишда ҳамда эмлашга бўлган кўрсатмаларни белгилашда асосий текширув усули эканлиги исботланган;
COVID-19 билан касалланиб соғайганларда SARS-COV-2 га қарши IgG антитаначасининг даражаси 6 ойдан кейин юқори даражада сақланиб қолиши асосланган;
COVID-19 билан касал бўлиб соғайганлар гуруҳида эмлангандан сўнг SARS-COV-2 га қарши IgG синфидаги ва S-RBD га қарши антитаначалар даражасининг юқорилиги ҳамда динамикада ошиб бориши исботланган;
илк бор SARS-CoV-2 га қарши иммун жавобнинг шаклланишида IgG антитаначаларига нисбатан S-RBD га қарши антитаначалар аҳамиятлироқ эканлиги асосланган.
республикада коронавирусга қарши эмлашда фойдаланилаётган AstraZeneca, Спутник V, ZF-UZ-VAC2001, Moderna ва Pfizer вакциналарнинг қиёсий самарадорлиги ҳамда гетероген вакцинация усулида эмлаш юқори иммуногенликга эга эканлиги асосланган;
Ўзбекистон аҳолисини асосий ва бустер дозада эмлаш муддатлари ҳамда вакциналарни самарали қўллаш схемалари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Коронавирус инфекциясининг (COVID-19) сероэпидемиологик таҳлиллари асосида профилактик ва эпидемияга қарши чора-тадбирларни такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
эпидемиологик вазиятни кескинлашуви даврида ишчи ва ходимларни саломатлигини ҳимоя қилиш бўйича олинган илмий натижалар асосида «COVID-19 пандемияси даврида чеклаш тадбирларини қўлланиши шароитида давлат органлари ва бошқа ташкилотлар, шунингдек тадбиркорлик субъектларининг фаолиятини ташкил қилиш тўғрисидаги вақтинчалик санитария қоида, меъёрлари ва гигиена нормативлари» тасдиқланган (Ўзбекистон Республикаси Бош Давлат санитария врачи томонидан 2020 йил 7-майида тасдиқланган 0372-20-сон СанҚваМ). Ушбу СанҚваМ COVID-19 инфекциясининг тарқалиши бўйича эпидемиологик вазиятни кескинлашуви даврида ишчи ва ходимларни саломатлигини ҳимоя қилиш учун мақбул меҳнат шароитини ва меҳнат жараёнини ташкил этиш, фавқулодда вазиятда эпидемиологик барқарорликни таъминлаш имконини берган;
коронавирус инфекциясининг оғирлик даражасига мувофиқ беморларни тақсимлаш, касалхонадан чиқариш ва тузалиш мезонлари COVID-19га қарши эмлаш тартиби бўйича олинган илмий натижалар асосида «COVID-19 коронавирус инфекцияси билан касалланган беморларни даволаш бўйича вақтинчалик тавсиялар» (8 версия) Соғлиқни сақлаш вазирининг 82-сонли буйруғи тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирининг 2021 йил 21-апрелдаги 82-сонли буйруғи). Ушбу буйруқ COVID-19 инфекцияси билан касалланган беморларни касалликнинг кечишига кўра, тақсимлаш, шифохонадан чиқариш ва илк бора COVID-19 га қарши эмлаш тартибини белгилаш имконини берган;
серопревалентликни баҳолаш, антитаначаларнинг сақланиш муддатини динамикада аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида ишлаб чиқилган «COVID-19 нинг профилактикаси ва эпидемиологик назорати тизимида сероэпидемиологик текширишларнинг аҳамияти» номли услубий тавсияномаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 7 октябрдаги 8н-м/862-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома иммунитет ҳолатига боғлиқ равишда популяцияда серопревалентликни баҳолаш, IgM ва IgG антитаначаларнинг сақланиш муддатини динамикада ўрганиш, инфекцияни қайта юқтириш хавфи юқори бўлган гуруҳларни ажратиш ҳамда биринчи навбатда эмлаш зарур бўлган контингентларни аниқлаш имконини яратади;
AstraZeneca, Спутник V, ZF-UZ-VAC2001 вакциналарининг иммунологик ва эпидемиологик самарадорлигини баҳолаш натижалари бўйича олинган илмий натижалар асосида ишлаб чиқилган «Пандемия шароитида COVID-19 га шошилинч вакцинапрофилактика ва эпидемиологик назорат тизимида сероэпидемиологик текширув (эмлашгача ва эмлашдан кейин SARS COV-2 га қарши антитаначаларнинг динамикаси)» номли услубий тавсияномаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 7 октябрдаги 8н-м/863-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома эпидемиологик назорат бўйича тавсияларни ишлаб чиқиш, режали/шошилинч эмлаш, COVID-19 инфекциясида эпидемияга қарши ва профилактик чора-тадбирларни амалга ошириш имконини берган;
коронавирус инфекциясининг (COVID-19) сероэпидемиологик таҳлиллари асосида профилактик ва эпидемияга қарши чора-тадбирларни такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан Санитария -эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги хизматининг Қорақалпоғистон Республикаси, Тошкент шаҳри, Жиззах ва Наманган вилоятлари бошқармалари фаолиятига тадбиқ этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 20 октябрдаги 08-09/15216-сон маълумотномаси). Oлингaн илмий нaтижaлaрнинг aмaлиётгa жoрий қилиниши COVID-19 га қарши эмлаш тартибини белгилаш ҳамда сероэпидемиологик таҳлиллар асосида профилактик тадбирларни такомиллаштириш имкoнини бергaн.
