Искандаров Азиз Бахромовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ипакчиликда ва ипакка ишлов бериш саноатида меҳнат гигиенаси, ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлган касалликлар ривожланиш хатарининг прогнози ва профилактикаси» 14.00.07 - Гигиена (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.DSc/Tib417.
Илмий раҳбарлар: Адилов Уткир Халилович, тиббиёт фанлари доктори
Диссертация бажарилган муассаса номи: Санитария гигиена ва касб касалликлари илмий-тадқиқот институтида.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Эрматов Низом Жумакулович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Усманов Ислам Аббасович, тиббиёт фанлари доктори, катта илмий ходим; Тухтаров Бахром Эшназарович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Қозон давлат тиббиёт университети (Россия)
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: касбий таҳлика даражасини ва аёллар организмининг функционал ҳолати динамикасини баҳолаш асосида респуб-ликамиздаги замонавий гренаж, ипак йигириш ва ипак тўқиш ишлаб чиқариш корхоналарида ишлаб чиқариш омилларининг ножўя таъсирини олдини олишга қаратилган чора-тадбирлар мажмуасини  такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор замонавий гренаж, ипак йигириш ва ипак тўқиш саноатининг зарарли ишлаб чиқариш омиллари даражаси аниқланган, саломатлик бузилишининг касбий хавфини баҳолаш ва башоратлаш билан  асосий касбий гуруҳлар ишчиларининг  меҳнат шароитларини зарарлилик ва хавфлилик даражаси бўйича таснифланган;
замонавий гренаж, ипак йигириш ва ипак тўқиш ишлаб чиқариш корхоналарида юқори даражадаги шовқин, ишчи ҳудуд ҳавосида папильонаж ва ипак чангини мавжудлиги, ноқулай микроиқлим, меҳнат жараёнининг оғирлиги ва зўриқишини тақозо этувчи ноқулай меҳнат шароитининг шаклланиши исботланган;
замонавий гренаж, ипак йигириш ва ипак тўқиш ишлаб чиқариш корхоналаридаги меҳнат шароити ва меҳнат жараёни тавсифи ишловчи аёлларда касбий касалликларнинг ривожланиши таҳликасига сабаб бўлиши ҳамда соғломлаштириш чора-тадбирларини ишлаб чиқиш ва жорий қилишни зарур эканлиги асосланган;
замонавий гренаж, ипак йигириш ва ипак тўқиш ишлаб чиқариш корхоналаридаги ноқулай ишлаб чиқариш омиллари аёлларнинг ишлаш қобилияти пасайиши ва уларнинг руҳий-ҳиссий ҳолати ёмонлашишига сабаб бўлиши исботланган ҳамда аёлларнинг меҳнат қилиш ва дам олиш тартибини оқилона ташкил қилишнинг гигиеник ва профилактик тадбирларининг механизми ишлаб чиқилган;
замонавий гренаж, ипак йигириш ва ипак тўқиш ишлаб чиқариш корхоналарида ишлаб чиқариш операцияларининг бажарилиши аёллар организмидаги турли тизимларнинг функционал ҳолати кўрсаткичларида ножўя силжишларни келтириб чиқариши, ушбу силжишлар йилнинг иссиқ даврида кучайиши ва айрим кўрсаткичлар бўйича йўл қўйилиши мумкин бўлган даражадан ортиб кетиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ипакчиликда ва ипакка ишлов бериш саноатида меҳнат гигиенаси, ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлган касалликлар ривожланиш хатарнинг прогнози ва профилактикасини баҳолаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ипакчиликда ва ипакка ишлов бериш саноатида меҳнат гигиенаси, ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлган касалликлар ривожланиш хатарнинг башорати ва профилактикасини амалга ошириш бўйича олинган илмий тадқиқотнинг натижалари асосида ишлаб чиқилган «Шойи тўқиш ишлаб чиқариш корхоналарда ишлаётган аёлларни меҳнат шароитини соғломлашттириш» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 9 декабрдаги 8н-з/536-сон маълумотномаси). Натижада шойи тўқиш ишлаб чиқариш корхоналарда ишлаётган аёлларни меҳнат шароитини соғломлаштириш, шойи чанги ва бўёқларнинг зарарли таъсирини олдини олиш ва аёлларнинг юқори ишлаш қобилияти ва ҳаёт сифатини яхшилаш имконини берган;
ипакчиликда ва ипакка ишлов бериш саноатида меҳнат гигиенаси, ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлган касалликларни ривожланишини олдини олиш бўйича олинган илмий тадқиқотнинг натижалари асосида ишлаб чиқилган «Ипак йигириш ишлаб чиқариш корхоналарида ишлаётган аёлларнинг меҳнат шароитини соғломлаштириш» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 9 декабрдаги 8н-з/536-сон маълумотномаси). Натижада ипак йигириш ишлаб чиқариш корхоналарида ишлаётган аёлларнинг меҳнат шароитини соғломлаштириш, микроииқлим кўрсаткичларнинг салбий ҳолатини олдини олиш, ишчиларнинг функционал ҳолатини яхшилаш имконини берган;
ипакчиликда ва ипакка ишлов бериш саноатида меҳнат гигиенаси, ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлган касалликлар ривожланиш хатарнинг прогнози ва профилактикаси бўйича олинган илмий тадқиқотнинг натижалари асосида ишлаб чиқилган «Гренаж ишлаб чиқариш корхоналарида ишлаётган аёлларнинг меҳнат шароитини мақбуллаштириш йўллари» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 9 декабрдаги 8н-з/536-сон маълумотномаси). Натижада гренаж ишлаб чиқариш корхоналарида ишлаётган аёлларнинг меҳнат шароитини мақбуллаштириш йўлларни ишлаб чиқиш ва улар орасида касбий касалликларни олдини олиш имконини берган;
ипакчиликда ва ипакка ишлов бериш саноатида меҳнат гигиенаси, ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлган касалликлар ривожланиш хатарнинг прогнози ва профилактикаси бўйича олинган илмий тадқиқот натижалари соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Ўзбекистон Республикаси санитария-эпидемиология осойишталик ва жамоат саломатлиги хизмати, унинг Тошкент шаҳар ва Навоий вилояти бўлимларининг амалиётига жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 29 декабрдаги 08-09/21256-сон маълумотномаси). Натижада ипакчилик ишлаб чиқаришда ишловчи аёлларнинг меҳнат шароитини соғломлаштириш, зарарли ишлаб чиқариш омиллари даражасини пасайтириш, организмдаги турли функционал тизимлар кўрсаткичларининг барқарорлашуви, юқори меҳнат қобилияти даражасини сақлаб қолиш ва меҳнат жараёнларининг толиқтирувчанлигининг пасайишига олиб келган гигиеник чора–тадбирлар ишлаб чиқиш имконини берган.