Sayt test rejimida ishlamoqda

Абдираимов Шоҳруҳ Самад ўғлининг фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
 
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Она тили таълимида ўқиб тушуниш малакасини баҳолашнинг илмий-методик асослари”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (ўзбек тили) (педагогика фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.2.PhD/Ped2517.
Илмий раҳбар: Менглиев Бахтиёр Ражабович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01 (бир марталик). 
Расмий оппонентлар: Сафарова Рохатой Ғайбуллаевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Нуриллаева Шаҳло Ўктамовна, педагогика фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент вилояти Чирчиқ давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади она тили таълимида умумий ўрта таълим битирувчиларининг матнни ўқиб тушуниш малакасини баҳолашга доир илмий-назарий ва методик асосларини, шунингдек, баҳолаш мезонларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
топшириқлар мазмуни вербал ва визуал маълумотларни тушуниш, матн моҳиятини англай олиш, унда ифодаланган муҳим фикр, асосий нуқтани илғай олишга йўналтирувчи ўқиб тушуниш малакаси бўйича ишлаб чиқилган баҳолаш механизми ўқувчиларнинг ўқиш саводхонлиги бўйича кўникмаларини амалдагига нисбатан аниқроқ, қулай ва ишончли баҳолай олиш имконини бериши аниқланган; 
она тилидан турли услубда ёзилган матнларни ўқиб тушуниш малакасини баҳолаш мезонларини белгилашда ўқувчининг ҳаётда, ижтимоий муносабатларда турли нутқий вазиятларга дуч келиши инобатга олиниб, бу борада когнитив-прагматик ёндашувдан фойдаланиш мантиқан тўғри эканлиги асосланган; 
она тилидаги матнни ўқиб тушуниш малакасини баҳолаш мазмунига мос тарзда ишлаб чиқилган ўқув топшириқлар тизими амалиётда қўлланилганда ўқувчи турли нутқ услубларига доир матнларни ўқиб, ундаги эхплицит (очиқ ифодаланган)  ва имплицит (яширин ифодаланган) маънони ҳамда матн муаллифининг мақсадини тўғри англай олиш малакасига эга бўлиши далилланган;
умумий ўрта таълим битирувчиларининг матнни ўқиб тушуниш малакасини баҳолашнинг назарий-методик асослари мантиқийлик, аниқлик, холислик, ҳаётийлик, фойдаланишга қулайлик тамойилларига асосан такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Она тили таълимида ўқиб тушуниш малакаларини баҳолашнинг илмий-методик асосларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида: 
топшириқлар мазмуни вербал ва визуал маълумотларни тушуниш, матн моҳиятини англай олиш, унда ифодаланган муҳим фикр, асосий нуқтани илғай олишга йўналтирувчи ўқиб тушуниш малакаси бўйича ишлаб чиқилган баҳолаш механизми ўқувчиларнинг ўқиш саводхонлиги бўйича кўникмаларини амалдагига нисбатан аниқроқ, қулай ва ишончли баҳолай олиш имконини бериши, ўқувчиларнинг она тилидаги матнни ўқиб тушуниш малакасини баҳолаш мазмуни юзасидан келтирилган илмий хулосалар ва таклифлардан Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг 2020 йил 15 майдаги 125-сон буйруғи асосида эълон қилинган “Умумий ўрта таълим мактабларида ўзбек тилини ўқитиш сифатини ошириш” амалий лойиҳасида фойдаланилган (Халқ таълими вазирлиги ҳузуридаги Республика таълим марказининг 2021 йил 2 июндаги 01/11-01/01-927-сон маълумотномаси). Натижада она тили фанидан ўқув дастурлари ва дарсликлари мазмуни бойитилган; 
она тилидаги матнни ўқиб тушуниш малакасини баҳолаш мазмунига мос тарзда ишлаб чиқилган ўқув топшириқлар тизими амалиётда қўлланилганда ўқувчи турли нутқ услубларига доир матнларни ўқиб, ундаги эхплицит (очиқ ифодаланган)  ва имплицит (яширин ифодаланган) маънони ҳамда матн муаллифининг мақсадини тўғри англай олиш малакасига эга бўлиши каби хулосалар ўзбек тилини билиш даражасини аниқлаш тест тизимида фойдаланиладиган топшириқлар мазмуни ва методикасига сингдирилган (Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Давлат тест марказининг 2021 йил 22 июндаги 242-сон маълумотномаси). Натижада тест синовларида она тилидаги матнни ўқиб тушуниш малакасини баҳолаш юзасидан фойдаланиладиган топшириқлар мазмуни ва методикаси такомиллаштирилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish