Sayt test rejimida ishlamoqda

Асқарова Шаҳноза Исмаиловна 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Лингвистик интерференциянинг хусусиятлари ҳақида (Фарғона вилоятида немис тилини ўрганиш мисолида)”, 10.00.11 – Тил назарияси. Амалий ва компьютер лингвистикаси (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.4.PhD/Fil2144.      
Илмий раҳбар: Зокиров Мухторали Турдалиевич, филология фанлари номзоди, доцент. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.05.02.
Расмий оппонентлар: Умархўжаев Мухторхўжа Ишанхўжаевич, филология фанлари доктори, профессор; Сапарова Кундуз Отабоевна, филология фанлари доктори
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбeк ва нeмис тилларининг ўзаро таъсири, лингвистик интерференциянинг назарий ва амалий жиҳатлари ҳамда муаммоларини  очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
она тили лисоний элементларининг муайян даражада иккинчи, яъни ўрганилаётган тилга нотўғри ва, кўпинча, автоматик равишда кўчирилиши сабабли  немис тилини ўрганиш шароитида ўзбек тилли талабаларнинг нутқида артикль, келишик, жинс грамматик категорияларининг интерференцияси намоён бўлиши исботланган; 
лингвистик мулоқот жараёнида она тилининг ўрганилаётган хорижий тил тизимига икки хил таъсири мавжудлиги, яъни ҳар икки тил фонетик, лексик-семантик ва грамматик структурасида ўхшаш томонларга эга бўлса, ўзга тил осонроқ ўрганилиши ҳамда ҳар икки тилнинг барча сатҳларида сезиларли фарқлар бўлса, у ҳолда немис тилининг барча тузилмаларида тил интерференцияси юзага келиши аниқланган;
она тилининг айрим сўзлари, маъно ёки ибораларининг ихтиёрсиз бошқа тилга кўчирилиши натижасида лингвистик интерференциянинг энг кенг тарқалган шакли – лексик-семантик интерференция юзага келиши далилланган;
бевосита ҳамда мунтазам алоқалар мавжуд бўлмаган шароитда ўзбeк ва нeмис тилларининг фонeтик, лeксик-сeмантик, грамматик, синтактик сатҳларида содир бўладиган тил алоқалари ҳамда унинг таъсирида юзага келадиган структур-типологик тафовутлар доирасидаги интерференция ҳодисалари асосланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Лингвистик интерференция ҳодисаларини тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натижалар ва хулосалар асосида:
она тилининг айрим сўзлари, маъно ёки ибораларининг иҳтиёрсиз бошқа тилга кўчирилиши натижасида  лингвистик интерференциянинг энг кенг тарқалган шакли – лексик-семантик интерференция юзага келишига оид илмий хулосаларидан “Прагмалингвистика асослари” дарслигини тайёрлашда фойдаланилган  (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 14 августдвги 418-сон буйруғига асосан 418-045 рақамли рухсатнома). Натижада дарслик назарий ва амалий маълумотлар билан бойитилган;
бевосита ҳамда мунтазам алоқалар мавжуд бўлмаган шароитда ўзбeк ва нeмис тилларининг фонeтик, лeксик-сeмантик, грамматик, синтактик сатҳларида содир бўладиган тил алоқалари ҳамда унинг таъсирида юзага келадиган структур-типологик тафовутлар доирасидаги интерференция ҳодисаларига доир қарашлар ва ишнинг назарий хулосаларидан “Лингвокультурология” номли ўқув қўлланмани тацйёрлашда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021 йил 28 августдаги 375-сон буйруғига асосан 375-055-рақамли рухсатнома). Натижада ўқув қўлланманиг асосий қисми илмий-назарий жиҳатдан бойитилган;
лингвистик мулоқот жараёнида она тилининг ўрганилаётган хорижий тил тизимига икки хил таъсири мавжудлиги, яъни ҳар икки тил фонетик, лексик-семантик ва грамматик структурасида ўхшаш томонларга эга бўлса, ўзга тил осонроқ ўрганилиши ҳамда ҳар икки тилнинг барча сатҳларида сезиларли фарқлар бўлса, у ҳолда немис тилининг барча тузилмаларида тил интерференцияси юзага келишига доир хулосаларидан ЎзМТРК “Фарғона” вилоят  телерадиоканали “Аёл ва давр” эшиттиришининг сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Фарғона” вилоят  телерадиокомпаниясининг 2021 йил 5 ноябрдаги 367-сон маълумотномаси). Натижада эшиттириш материалларининг илмий ва амалий жиҳатлари бойитилган, оммабоплиги таъминланган. 

Yangiliklarga obuna bo‘lish