Абдуллаева Оқила Холмўминовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбек тилининг интернет ахборот матнлари корпусини шакллантиришнинг назарий ва амалий асослари”, 10.00.11 – Тил назарияси. Амалий ва компьютер лингвистикаси (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.3.PhD/Fil1018.      
Илмий раҳбар: Азимова Ирода Алишеровна, филология фанлари номзоди, доцент. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.60.02.
Расмий оппонентлар: Набиева Дилора Абдухамидовна, филология фанлари доктори, профессор; Эшмуминов Асқар Алламуродович, филология фанлари бўйича фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек тилшунослигида интернет ахборот матнлари корпусини яратишнинг назарий ва амалий асосларини ишлаб чиқиш, корпусда матнларни лингвистик аннотациялашнинг тамойилларини аниқлаш ва ўзбек тили электрон ахборот матнлари корпусини яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзбек тили интернет ахборот матнлари корпуси платформасининг лингвистик таъминотини ишлаб чиқиш имконини берувчи ахборот матнларидаги лисоний бирликларнинг лексик-семантик, структур жиҳатлари аниқлаш орқали нутқ бирликларини изоҳлаш тамойиллари далилланган;
ўзбек тили интернет ахборот матнлари корпусида нутқ бирликлари морфологик аннотацияланган, бунда матнлардаги феълларнинг таснифловчи категорияси, бўлишли-бўлишсизлик, ҳаракат тарзи категорияси, феълнинг ўзгаловчи категорияси, отларнинг сон категорияси, сифатнинг даража таснифловчи категорияси, соннинг луғавий-грамматик гуруҳи, равиш, тақлид, олмошларнинг морфологик кўрсаткичлари ва ёрдамчи сўзларнинг лисоний имкониятлари ишлаб чиқилган;
ўзбек тили интернет ахборот матнлари корпусидаги лисоний бирликлар семантик аннотациялаш имконини берувчи матнлардаги нутқ бирликларининг луғавий-маъновий, луғавий-мавзувий гуруҳлари, луғавий-мазмуний майдони аниқланган;
аннотациялашда контекстда учраган нутқ бирликларининг туркумларга ажратилишидаги омоним сўзлар, аффиксал омонимия ва омонимияга ёндош ҳодисалар  муаммоси, қўшма феъллар ва кўмакчи феълли сўз қўшилмаларини аниқлаш масаласи корпусда тажриба орқали далилланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек тилининг интернет ахборот матнлари корпусини шакллантиришнинг назарий ва амалий асослари юзасидан олинган илмий натижалар асосида:
интернет ахборот матнлари корпуси платформасининг лингвистик таъминотини ишлаб чиқиш, тил корпуси учун ўзбек тили бирликларини моделлаштириш, лингвистик моделлаштириш ва белгилашда стандарт воситаларини ишлаб чиқиш, корпус яратишда лингвистик моделлардан фойдаланишга оид хулосалардан 2017-2020 йилларда бажарилган “Development of the interdisciplinary master program on Computational Linguistics at Central Asian Universities” номли ERASMUS CLASS лойиҳасида фойдаланилган (ERASMUS+ маълумотномаси, National Erasmus+ office – Узбекистан; Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2021 йил 6 сентябрдаги 01/4-1464-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида бажарилган силлабуслар ҳамда ёзилган дарслик тил бирликларини моделлаштириш билан тўлдирилган;
ўзбек тили интернет ахборот матнлари корпусини қуриш технологияси, корпусда нутқ бирликларини морфологик ва семантик аннотациялашга оид хулосалардан “Маҳалла ва оила” илмий-тадқиқот институтининг 2020-2021-йилларда бажарилган JHBL-20-сон “Оила, маҳалла ва гендер тенглиги мавзусидаги бадиий асарларнинг электрон корпусини яратиш” лойиҳасида фойдаланилган (“Маҳалла ва оила” илмий-тадқиқот институтининг 2021 йил 8 сентябрдаги 01/09-517-сон маълумотномаси). Лойиҳа доирасида бажарилган силлабуслар ҳамда яратилган лойиҳада корпус қурилиши бўйича маълумотлардан фойдаланилган;
ўзбек тили интернет ахборот матнлари корпусида нутқ бирликларини морфологик ва семантик аннотациялаш тамойилларини ишлаб чиқиш, “Туғро” номли интернет ахборот матнлари корпус платформасида лингвистик таҳлиллар ўтказиш ҳамда олинган амалий натижалардан 2016-2020 йилларда бажарилган 1-147-сон “Theoretical issues of Azerbaijani-Uzbek-Turkmen linguistics” номли фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Azərbaycan Respublikası Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası İmadəddin Nəsimi adina Dilçilik институтининг 2021 йил 29 октябрдаги 230-сон маълумотномаси). Натижада, лойиҳа янги илмий-назарий маълумотлар билан бойитилган;
ўзбек тили интернет ахборот матнларидаги нутқ бирликларини аннотациялаш, лингвистик аннотациялашнинг тамойилларини белгилаш, тил бирликларини морфологик ва семантик изоҳлаб, корпус платформасида лингвистик таҳлиллар ўтказиш ҳамда амалий натижани олишга оид умумий хулосалардан Ҳожи Байрам Вали университетида ўқитиладиган “Araştırma tekniklerı ve yayın etiğı (LE0101100)” фанининг маъруза ва амалий машғулотларида фойдаланилган (Ankara, Hacı Bayram Veli üniversitesi Edebiyat fakültesı Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümüнинг 2021 йил 25 октябрдаги маълумотномаси). Натижада, маъруза ва амалий машғулотлар мазмуни корпус платформасида лингвистик таҳлиллар ўтказиш ҳақидаги маълумотлар билан бойиган;
ўзбек тилшунослигида миллий корпусларнинг яратилиши, ўзбек тилини она тили ва чет тили сифатида ўқитишда корпуслардан фойдаланишга оид маълумотлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясида “Ўзбекистон” телеканали орқали эфирга узатилган илмий-маърифий кўрсатувларда, хусусан, “Ойдин ҳаёт live”, “Таълим ва тараққиёт” кўрсатувларини тайёрлашда самарали фойдаланилган (Ўзбекистон телерадиокомпаниясининг 2021 йил 5 июлдаги 02-13-1129-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу телекўрсатувларнинг мазмуни илмий далиллар билан бойитилган.