Sayt test rejimida ishlamoqda

Саидов Сарвар Садриддиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «2-Метоксикарбониламинобензимидазол асосида 2-аминобензимидазол ҳосилалари синтези, биологик фаоллиги ва технологияси», 02.00.03 - Органик кимё (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.4.PhD/Т2249.
Илмий раҳбар: Абдуразаков Аскар Шералиевич, кимё фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўсимлик моддалари кимёси институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўсимлик моддалари кимёси институти ҳузуридаги DSc.02/30.01.2020.К/Т.104.01 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Абдушукуров Анвар Кабирович, кимё фанлари доктори, профессор; Ўринов Улуғбек Комилжонович, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент кимё-технология институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: медамин дори воситаси ишлаб чиқаришда иккиламчи маҳсулот бўлган 2-метоксикарбониламибензимидазол асосида 2-аминобензимидазолнинг янги ҳосилаларини синтез қилиш, олинган бирикмаларнинг биологик фаоллигини тадқиқ қилиш, юқори фаолликка эга бўлган бирикмаларни саноатда олиш технологиясини ишлаб чиқиш ва мавжуд технологияларни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор маҳаллий хомашё - медамин препарати чиқиндисидан ажратиб олинган 2-БМКни муз сирка кислотаси иштирокида ациллаш реакциялари олиб борилган;
илк бор 2-БМКни айрим алифатик (пропион, мой, изо-мой), ароматик (бензой, салицил) кислоталар билан ациллаш реакциялари олиб борилган ва реакциянинг боришига таъсир этувчи асосий омиллар (субстрат тузилиши, кислота табиати, реакция ҳарорати ва давомийлиги) аниқланган, шунингдек ациллаш реакциялари учун механизм тавсия этилган;
ациллаш реакцияларида қўлланилган катализаторлар орасида ZnCl2 ва CH3COONa энг самарали эканлиги аниқланган;
2-БМКни пропион ва бензой кислоталар билан реакцияси олиб борилганда экзоциклик аминогуруҳ иштирокидаги ацил-маҳсулот ва тегишли тузлари ҳосил бўлиши аниқланган;
илк бор 2-БМКни салицил кислота билан реакциясида гетероҳалқаланиш содир бўлиши ва тетрациклик бензо[4,5]имидазо[2,1-b]хиназолин-12(5H)-он ҳосил бўлиши исботланган;
2-АЦБни селектив нитролаш орқали 5-нитро-2-АЦБнинг маъқул синтез усули топилган ва реакциянинг боришига таъсир этувчи омиллар аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
2-АЦБ ва унинг янги ҳосилаларини синтез қилиш, кимёвий ўзгаришларини тадқиқ этиш, олинган бирикмаларни тузилишини ва биологик хоссаларини аниқлаш, шунингдек, юқори фаолликка эга бирикмалар учун ишлаб чиқиш технологиясини яратиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
2-амино-1H-бензимидазол-1-ил)(фенил)метаноннинг РТТ натижалари Кембридж марказий кристаллографик маълумотлар базасига киритилган (The Cambridge Structural Database, https://www.ccdc.cam, CCDC 2049631). Натижада базага киритилган янги бирикмага ўхшаш моддаларни тузилишини аниқлаш имконини берган;
антигельминт фаолликка эга ацетамизол препарати Ўзстандарт агентлиги стандартлаштириш ва Давлат назоратини мувофиқлаштириш бошқармаси томонидан “Ацетамизол препарати субстанцияси” учун техникавий шартлар тасдиқланган (Тs 03535440-32:2019). Натижада, тайёр маҳсулотни стандартлаш имконини берган;
“Ўзбекистон Республика Ветеринария дори воситалари ва озуқабоп қўшимчаларининг сифати ва муомаласини назорат қилиш Давлат бош бошқармаси” томонидан “Ацетамизол препарати субстанцияси”ни ишлаб чиқариш технологик йўриқномаси тасдиқланган (ТИ 03535440-32:2018). Натижада, ацетамизол препаратининг янги, иқтисодий самарадор саноат ишлаб чиқариш технологиясини амалиётга жорий этиш имконини берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish