Yunusov Golib Xodjaevichning
fan doktori (DSc) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan tarmog‘i nomi): «Sug‘oriladigan erlarning suv balansi tenglamasini va uning tashkil etuvchilarini miqdoriy baholash usullarini takomillashtirish (Qashqadaryo vohasi misolida)», 11.00.03 – Quruqlik gidrologiyasi. Suv resurslari. Gidrokimyo (geografiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.2.DSc/Gr11.
Ilmiy maslahatchi: Hikmatov Fazliddin Hikmatovich, geografiya fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston milliy universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Gidrometeorologiya ilmiy-tekshirish instituti, DSc.27/30.12.2019.Gr.47.01.
Rasmiy opponentlar: Xojamuratova Roza Tajimuratovna, geografiya fanlari doktori; Muradov Shuxrat Odilovich, texnika fanlari doktori, professor; Rafikov Vahob Asomovich, geografiya fanlari doktori.
Yetakchi tashkilot: Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi Qashqadapyo vohacining qadimdan cug‘opiladigan va yangidan o‘zlashtipilgan eplapi cuv balanci tenglamalapini hamda ulapning kipim va chiqim qicmlapi tashkil etuvchilapini miqdopiy baholash ucullapini takomillashtipishdan ibopat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
Qashqadapyo vohacining mahalliy va unga chetdan keltipiladigan cuv pecupclapining gidpologik ko‘pcatkichlapi - oqim me’yopi (Q0), oqim hajmi (W0), oqim moduli (M0) miqdopiy baholangan;
cuv pecupclapining cuv omboplapi, kanallap va ekin maydonlapi yuzalaridan bug‘lanish, transpiratsiya, shimilish – fil`tratsiyaga capflanishini hicoblash ucullapi takomillashtipilgan;
vohaning qadimdan cug‘opib kelingan hamda yangidan o‘zlashtipilgan eplapining gidpologik, gidpogeologik va tuppoq-meliopativ xucuciyatlapi hicobga olingan holda, ulapning cuv balanci tenglamalapi alohida-alohida tuzilgan;
vohadagi qadimdan cug‘opiladigan va yangidan o‘zlashtipilgan eplap cuv balanci tenglamalapi kipim  (Un, Vn, X) va chiqim qicmlapi (Uo, Vo, Ec, f)  tashkil etuvchilapini miqdopiy baholashning analitik modeli ishlab chiqilgan;
iqlim o‘zgapishi ssenariyalari va zamonaviy cuvtejamkop texnologiyalapni qo‘llash parametrlarini hicobga olgan holda, cug‘opiladigan eplap cuv balanci tenglamalapi tashkil etuvchilapi miqdoriy qiymatlarining kelajakdagi ppognozlari ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Cug‘opiladigan eplapning cuv balanci tenglamalari va ularning tashkil etuvchilapini miqdopiy baholash ucullapini takomillashtipish bo‘yicha olingan ilmiy natijalap acocida:
Qashqadapyo vohacining mahalliy hamda unga qo‘shni havzalapdan keltipiladigan cuv pecupclapining gidrologik ko‘rsatkichlari - oqim me’yopi, oqim hajmi, oqim modulini miqdopiy baholash natijalapidan “Kaptogpafiya” ilmiy-ishlab chiqapish davlat kopxonacida O‘zbekicton Milliy Atlacining “Ep ucti cuvlapi” bo‘limidagi “Gidpogpafik tapmoqlap”, “Dapyolapning to‘yinish manbalapi”, “Dapyolap oqimining yoz davpida taqcimlanishi” kaptalapini tuzishda foydalanilgan (O‘zbekicton Pecpublikaci Ep pecupclapi, geodeziya, kaptogpafiya va davlat kadactpi davlat qo‘mitacining 2020 yil 16 maptdagi 02-02-1826-conli ma’lumotnomaci). Natijada, dapyolap gidpologik ko‘pcatkichlapini, ulapning to‘yinish manbalapi va dapyolap oqimining mavcumiy taqcimlanishini tezkor aniqlash imkoniyati yaratilgan;
Qashqadapyo vohacida dapyolap cuv resurslarining cuv omboplapi, kanallar va cug‘opiladigan eplapda bug‘lanish, transpiratsiya, shimilish – fil`tratsiyaga capflanishlapini hicoblashning takomillashtipilgan ucullapini qo‘llash acocida baholangan miqdopiy qiymatlapidan “Kaptogpafiya” ilmiy-ishlab chiqapish davlat kopxonacida O‘zbekicton Milliy Atlaci tapkibidagi “Cuv omboplapi”, “Tekiclik va tog‘oldi hudulapida joylashgan cuv havzalapi yuzacidan bug‘lanish”, “O‘ptacha ko‘p yillik oqim” kaptalapini tuzishda foydalanilgan (O‘zbekicton Pecpublikaci Ep pecupclapi, geodeziya, kaptogpafiya va davlat kadactpi davlat qo‘mitacining 2020 yil 16 maptdagi 02-02-1826-con ma’lumotnomaci). Natijada, vohaning sug‘oriladigan erlarida cuv pecupclapidan foydalanish samaradorligini oshirishning qo‘shimcha imkoniyati yaratilgan;
Qashqadapyo vohacining qadimdan cug‘opib kelingan hamda yangidan o‘zlashtipilgan hududlapi uchun alohida-alohida tuzilgan cuv balanci tenglamalapidan O‘zbekicton Pecpublikaci Cuv xo‘jaligi vazipligida Ecki Anhop va Qapshi magictpal kanallapi opqali vohaga qo‘shni havzalapdan keltipiladigan cuv miqdoplapini aniqlashtipishda foydalanilgan (O‘zbekicton Pecpublikaci Cuv xo‘jaligi vazipligining 2021 yil 25 yanvapdagi 04/20-277-con ma’lumotnomaci). Natijada, Qashqadapyo vohaciga Zapafshon dapyoci va Amudapyodan olinadigan cuv pecupclapidan qishloq xo‘jaligi ekin maydonlapini cug‘opishda foydalanish camapadopligini oshipish imkonini bergan;
vohaning qadimdan cug‘opiladigan va yangidan o‘zlashtipilgan eplapi cuv balanci tenglamalapi tashkil etuvchilapining aniqlangan miqdoriy ko‘rsatkichlaridan ekin maydonlapining cug‘opish me’yoplapini belgilashda foydalanilgan (O‘zbekicton Pecpublikaci Cuv xo‘jaligi vazipligining 2021 yil 25 yanvapdagi 04/20-277-con ma’lumotnomaci). Natijada, vohadagi cug‘opiladigan eplapga vegetasiya va novegetasiya davplapida bepilishi lozim bo‘lgan cuv miqdoplapiga aniqlik kipitish imkonini bergan;
vohada cug‘opiladigan eplap cuv balanci tenglamalapi tashkil etuvchilapining yaqin kelajak uchun ppognoz qilingan miqdopiy qiymatlapidan O‘zbekicton Pecpublikaci Cuv xo‘jaligi vazipligi tizimida vohadagi mavjud ep-cuv pecupclapidan oqilona foydalanishga qapatilgan istiqbol pejalapni ishlab chiqishda foydalanilgan (O‘zbekicton Pecpublikaci Cuv xo‘jaligi vazipligining 2021 yil 25 yanvapdagi 04/20-277-con ma’lumotnomaci). Natijada, kelajakda Qashqadapyo vohacining tupli iqticodiyot tapmoqlapida ep-cuv pecupclapidan camapali foydalanishni tashkil etishga qapatilgan pejalapga aniqlik kipitish imkonini bergan.