Sayt test rejimida ishlamoqda

Эшонқулов Мухторхон Азизуллаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ғўза:ғалла навбатлаб экиш тизимида бегона ўтларга қарши кимёвий кураш чораларини ишлаб чиқиш (Сирдарё вилояти мисолида)”, 06.01.01 - Умумий деҳқончилик. Пахтачилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.1. PhD/Qх690.
Илмий раҳбар: Хасанова Ферюза Марифовна, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.05/30.12.2019.Qx.42.01.
Расмий оппонентлар: Тилляев Рихсивой Шамахамадович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Тунгушова Дилбар Абдукаюмовна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Ўсимликларни ҳимоя килиш илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Сирдарё вилоятининг ишчи кучи етишмайдиган, шўрланишга мойил оч тусли бўз тупроқлари шароитида ғўза:ғалла навбатлаб экиш тизимида ғўза майдонларида учрайдиган бегона ўтларга қарши гербицидларнинг мақбул муддат ҳамда меъёрларда қўллаш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Сирдарё вилоятининг ишчи кучи етишмайдиган, шўрланишга мойил оч тусли бўз тупроқлари шароитида ғўза:ғалла навбатлаб экиш тизимида ғўза майдонларида учрайдиган бегона ўтларга қарши мақбул муддат ҳамда меъёрларда гербицидларни қўллаш технологияси ишлаб чиқилган;
ғўза парваришланган майдонларда учрайдиган бир ва кўп йиллик бегона ўтлар турлари, сони аниқланиб, уларни тупроқнинг хайдов қатламидаги уруғлари сони 1 м2 да 1569,6 дона эканлиги ва суғориш сувлари орқали уруғлар 1 соатда 569 дона кириб келиши аниқланган;
бир ва кўп йиллик икки паллали бегона ўтларга қарши чигит экиш билан бирга Гайтан э.к. гербицидини 2,0 л/га меъёрида қўллаш орқали бегона ўтларни 85-95% гача  камайтиришга эришилган;
чигит экишбилан биргаГайтан э.к. гербицидини 2,0 л/га меъёрида ва шоналашда Зеллек супер 104 г/л э.к. 1,0 л/га  қўлланилганда бир ва кўп йиллик бир паллали бегона ўтлар 89,5-100 %гача камайгани аниқланган;
чигит экиш билан бирга Гайтан э.к. гербицидини 2,0 л/га меъёрида кўллаб, шоналашда Миура 125 г/л э.к. гербицидининг 1,5 л/га қўлланганда бир ва кўп йиллик бир паллали бегона ўтлар сони 90,5-100 % гача камайган;
 бир ва кўп йиллик бегона ўтларга қарши чигит билан биргава шоналаш даврида гербицидларни қўллаш натижасида ғўзани ўсиши, ривожланиши яхшиланиб, ҳосилдорлик гектарига 3,9-6,9 центнерга ортган ҳолда, толанинг технологик сифат кўрсаткичлари ҳамда чигит мойдорлигига салбий таъсир этмаганлиги аниқланган;
ғўза амал даври охирида Зеллек супер гербицидини 2,5 л/га меъёрида қўлланилганда 100 %гача бегона ўтларни камайиши ҳисобига кейинги экилган кузги буғдой майдонида бир ва кўп йиллик бегона ўтлар 70 %гача камайиб, қўшимча 3,3 ц/га ҳосил олинган;
ғўза:ғалла навбатлаб экиш тизимида бир ва кўп йиллик бегона ўтларга қарши кураш чораларининг иқтисодий самарадорлиги аниқланган
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ғўза:ғалла навбатлаб экиш тизимида бегона ўтларга қарши кимёвий кураш чораларини ишлаб чиқиш бўйича олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
пахта тўқимачилик кластерлари ва фермер хўжаликлари учун «Ғўза етиштириладиган майдонларда бегона ўтларга қарши агротехник ва кимёвий кураш чоралари» ва «Сирдарё вилоятининг шўрланишга мойил тупроқлари шароитида бегона ўтларга қарши агротехник ва кимёвий  кураш чораларини такомиллаштириш» тавсияномалари тасдиқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 10 декабрдаги 02/020-5032-сон маълумотномаси). Ушбу тавсияномалар пахта тўқимачилик кластерлари ва фермер хўжаликлари экин майдонларида бегона ўтларга қарши курашишда қўлланма сифатида хизмат қилмоқда;
ғўза:ғалла навбатлаб экиш тизимида чигит экиш билан бирга Гайтан э.к. ва Стомп 33% э.к гербицидларини 2,0 л/га меъёрида қўллаш технологияси Сирдарё тумани«Малик бобо», «Хасан Чилтонов», «Муножати Сано», «Устувор Одим», «Яксарт Мустанг»фермер хўжаликларида 63 гектар, Сайхунобод туманининг «Poly Tex Sirdaryо» МЧЖ агрокластерида 140 гектар, жами 203 гектар майдонда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 10 декабрдаги 02/020-5032-сон маълумотномаси). Натижада фермер хўжалигида парваришланган ғўза майдонларида бир ва кўп йиллик бегона ўтлар сони 70,6% гача кам униб чиқиб, ғўза ниҳоллари ўсиб, ривожланиши учун қулай шароит яратилган. Шу билан бирга қўл кучи меҳнати (1 та қўл чопиғи) тежалган. Бегона ўтлар сони камлиги туфайли ғўза ҳосилдорлиги гербицид сепилмаган майдонга нисбатан ўртача 2-3 ц/га юқори бўлиб, рентабеллик даражаси 6,9%га ортган;
чигит экиш билан бирга Гайтан э.к. 2,0 л/га ва шоналаш даврида Зеллек супер 104 г/л э.к. 1,0 л/га меъёрларида қўллаш бўйича ишланма Гулистон тумани«Ором нур само», «Нурли замин туҳфаси», «Кумуш тола ЛБК», «Улкан хирмон файзи», «Мегамакс Хамкор», «Олтин Ўрда», «Чотқол тоғ чашмаси» фермер хўжаликларида 117 гектар, Боёвут тумани «Эзгу ният самараси», «Келажак сари парвоз» фермер хўжаликларида 41 гектар жами 158 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 10 декабрдаги 02/020-5032-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида чигит экиш билан бирга ва ғўза шоналаш даврида бир ва кўп йиллик бегона ўтларга қарши гербицид қўллаш орқали бегона ўтлар сони 69,8-81,4 %гача камайган. Гербицид қўлланилмаган майдонларга нисбатан қўл кучи меҳнати 40-50 %га қисқарган, ғўза ҳосилдорлиги 3-4 центнерга ортган ҳамда гектаридан 250-300 минг сўмгача соф даромад олишга эришилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish