Жуманов Азамат Норбутаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қашқадарё вилоятининг тоғ олди минтақаларида узумни маҳаллий оқим сувлари билан томчилатиб суғоришнинг самарадорлиги», 06.01.02 – Мелиорация ва суғорма деҳқончилик (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.4.PhD/T1038.
Илмий раҳбар: Исаев Сабиржан Хусанбаевич, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти, DSc. 03/30.12.2019.Т.10.02.
Расмий оппонентлар: Икрамов Рахимджан Каримович, техника фанлари доктори, профессор; Норқулов Усмон, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Қарши муҳандислик иқтисодиёт институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ортиб бораётган сув танқислиги шароитида Қашқадарё вилоятининг тоғ олди минтақаларида узумзорларни маҳаллий оқим сувлари билан томчилатиб суғориш усулининг самарадорлигини аниқлаш ҳисобланади.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тоғ олди минтақаларда узумни маҳаллий оқим сувлари билан суғориш учун геоахборот технологияларини қўллаб, Normalized-Difference Snow Index асосида маҳаллий оқим сувлари шаклланиши ва уларнинг сув заҳираси (ресурс) аниқланган;
маҳаллий оқим сувларини антифилтрация қопламали ҳовузларда тўплаб узумзорларни паст босимда томчилатиш асосида суғориш усули ишлаб чиқилган;
тоғ олди минатақаларда узумни маҳаллий оқим сувлари билан паст босимли томчилатиб суғориш технологиясида суғориш тартиблари ва сув истеъмоли меъёрлари аниқланган;
 маҳаллий оқим сувлари билан томчилатиб суғориш технологиясида узум етиштирилаётган даланинг сув мувозанати ва суғориш техникаси элементларининг ҳосилдорликка таъсирини баҳолаш усули такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қашқадарё вилоятининг тоғ олди минтақаларида узумни маҳаллий оқим сувлари билан томчилатиб суғоришнинг самарадорлиги бўйича олинган натижалар асосида:
тоғ олди худудларида узумзорларни маҳаллий оқим сувлари билан тупроқнинг суғориш олди намлиги ЧДНСга нисбатан 70-75-65% да ушлаб туриб суғориш усули Қашқадарё вилояти Яккабоғ тумани ирригация тизимида узумларни суғоришда жорий этилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 24 февралдаги 04/20-689 сонли маълумотномаси). Натижада, узумзорлардан гектаридан назоратга нисбатан 3-5 центнер қўшимча ҳосил олиш ва мавсумий суғориш меъёрини 18-20% га тежашга эришилган;
тоғ олди худудларида узумзорларни маҳалиий оқим сувлари билан томчилатиб суғориш технологияси Қашқадарё вилояти Яккабоғ тумани фермер хўжаликларида жорий этилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 24 февралдаги 04/20-689 сонли маълумотномаси). Натижада минерал ўғитларни сувда эритилган ҳолда берилиши ҳисобига сув ва минерал ўғитлар 50% иқтисод қилиш ва узумзорнинг ҳар гектаридан 1525-1780 минг сўм даромад олиш имконияти яратилган;
 маҳаллий оқим сувларини йиғиш орқали томчилатиб суғориш тартиблари жорий этилган Қашқадарё вилояти Яккабоғ тумани сувдан истеъмолчилар уюшмасида узумзорларни суғоришда жорий этилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 24 февралдаги 04/20-689 сонли маълумотномаси). Натижада, тоғ олди ҳудудларида узумзорларда 1,3-2,1 ц/га га ҳосилнинг ошишига ва сув ресурсларининг 10 % га тежалишига эришилган.