Отамуратов Сарвар Садуллаевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):“Янги Ўзбекистон ёшларининг ижтимоий-инновацион жараёнлардаги трансформациялашуви: социологик таҳлил”: 22.00.02 – “Ижтимоий тузилиш, ижтимоий институтлар ва турмуш тарзи” (социология фанлари бўйича).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.3.DSc/S30
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами:Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви академияси ҳузуридаги DSc.20/30.12.2019.S.23.02 рақамли Илмий кенгаш.
Илмий маслаҳатчининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Бекмуродов Мансур Бобомуродович,социология фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар:
Саидов Акмал Холматович,академик, юридик фанлари доктори, профессор
Умаров Абсалом Адилович, социология фанлари доктори, профессор
Қаххоров Абдулла Ганиевич, социология фанлари доктори, профессор
Етакчи ташкилот: “Ижтимоий фикр” республика жамоатчилик фикрини ўрганиш Маркази
Диссертация йўналиши: назарийва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Янги Ўзбекистонда ёшлар ижтимоий-инновацион фаолиятида кечадиган трансформацион жараёнларни аниқлаш ва уларни фаоллаштириш механизмларини ўтказилган социологик тадқиқотлар натижалари ва илмий асосланган хулосаларига таянган ҳолда ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
“ёшлар ижтимоий гуруҳи” тушунчаси, уларнинг жамият ижтимоий тузилмасидаги мустақил субъект сифатидаги мақоми ва функционал фаолияти аниқланган;
мамлакатимизда амалга оширилаётган модернизациялаштириш жараёнида жамиятимизда шаклланган янги ижтимоий тузилма (структура) “модел”и ишлаб чиқилган ва унинг Янги Ўзбекистонда намоён бўлиш хусусиятлари ҳамда ёшларни ижтимоий-инновацион фаолликка ундовчи мотивлари асосланган;
жамият ижтимоий-инновацион тараққиётида “фаол” ва “пассив” ёшлар тушунчалари, уларнинг ички тузилмаларида кечадиган трансформацион жараёнларнинг мазмун ва моҳияти очиб берилган;
ёшларнинг ижтимоий-инновацион фаоллигига позитив таъсир этувчи омиллари аниқланган ҳамда улар фаоллигининг фан, техника ва информацион технологияларни эгаллаш жараёнида намоён бўлиш хусусиятлари далилланган;
ёшлар ижтимоий-инновацион фаоллигига салбий таъсир этувчи омиллар аниқланиб, уларнинг деструктив контентини социологик таҳлил этиш ва нейтраллаштириш бўйича таклиф ҳамда тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Янги Ўзбекистон ёшлари ижтимоий-инновацион фаолиятида кечаётган трансформацион жараёнларни самарадорлигини ошириш механизмларини тадқиқ қилиш бўйича илмий тадқиқот натижалари:
“ёшлар ижтимоий гуруҳи” тушунчаси, уларнинг жамият ижтимоий тузилмасидаги мустақил субъект сифатидаги мақоми ва функционал фаолияти аниқлаш ҳамда мустақиллик йилларида мамлакатимизда амалга оширилаётган модернизациялаштириш жараёнида жамиятимизда шаклланган янги ижтимоий тузилма (структура) “модел”и ишлаб чиқишга оид таклиф ва тавсиялар Ўзбекистон ёшлар иттифоқи ва унинг муассислигидаги ташкилотлар (жумладан, “Етакчи” ёшлар маркази, Лойиҳалар бошқаруви маркази, Республика ёш олимлар ассоциацияси,
Ёш ҳуқуқшунослар кенгаши) фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон ёшлар иттифоқи 16 август 2021 йилдаги 04-13/1337-сон маълумотномаси). Натижалар ёшлар ўртасида иқтисодий, ижтимоий, сиёсий, маънавий-маърифий ва интеллектуал соҳаларда юзага келиши мумкин бўлган табақаланишнинг олдини олиш ҳамда ёшлар онги, дунёқараши ва тафаккурини модернизациялаштиришга хизмат қилган;
жамиятни модернизациялаштириш жараёнининг янгиланаётган Ўзбекистонда намоён бўлиш хусусиятлари, уларнинг ёшлар ижтимоийлашувига таъсири ва ижтимоий-инновацион фаолликка ундовчи мотивлари асосланганлиги ҳамда жамиятни модернизациялаш шароитида ёшлар эҳтиёжлари билан ижтимоий-инновацион жараёнлар ривожланиши ўртасидаги юзага келадиган номутаносибликнинг содир бўлиши сабаблари аниқланганлиги ва уларни бартараф этиш омиллари асосланганлигига оид тавсиялар Ўзбекистон Республикасининг “Ёшларга оид давлат сиёсати тўғрисида”ги қонуни янги таҳрирда қабул қилингунга қадар Олий Мажлис Қонунчилик палатасида қонун лойиҳаси такомиллаштириш бўйича муҳокамаларда қонуннинг 23-моддаси “Ёшларни ижтимоий ҳимоя қилиш кафолатлари”, 27-моддаси “Ёшлар ижтимоий хизмати” моддаларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг 10 август 2021 йилдаги 02/897-сон маълумотномаси). Натижалар ёшлар тадбиркорлигини ривожлантиришга кўмаклашиш, ёшларнинг яшаш жойларида бўш вақтларини мазмунли ўтказишини ташкил этиш амалиётига татбиқ этилиб, ижтимоий ёрдамга муҳтож ёшларга тегишли ёрдам кўрсатишга хизмат қилган;
“ижтимоий-инновацион фаолият” тушунчаси, унинг жамиятда кечадиган умумижтимоий-инновацион жараёнлардаги ўрни, ўзига хос хусусиятлари ва уларнинг ёшлар фаолиятларида намоён бўлиши аниқланганлиги ҳамда жамият ижтимоий-инновацион тараққиётида “фаол” ва “пассив” ёшлар тушунчалари, уларнинг ички тузилмаларида кечадиган трансформацион жараёнларнинг мазмун ва моҳияти очиб берилганлигига оид таклиф ва хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлигининг 2021 йилга мўлжалланган иш режасида белгиларган вазифаларни амалга оширишда кенг фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги 11 август 2021 йилдаги 01-01/4690-сон маълумотномаси). Натижалар ёшларни инновацион фаолиятга жалб этиш, уларни фаоллигини ошириш ҳамда фан, таълим ва замонавий технологияларни ривожлантириш соҳаларига кенг иштирокини таъминлашга хизмат қилган;
ёшлар ижтимоий гуруҳлари ўртасида ўтказилган сўровлар натижалари социологик таҳлил усуллари орқали тавсифланиб ёшларнинг ижтимоий-инновацион фаоллигига позитив таъсир этувчи омиллари аниқланганлиги ва уларни фаоллигининг фан, техника ва информацион технологияларни эгаллаш жараёнида намоён бўлиш хусусиятлари далилланганлигига оид таклиф ва ғоялардан Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги томонидан тадқиқот иши доирасида ўтказилган социологик сўровнома натижаси таҳлилида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги 2021 йил 11 августдаги 89-03-2294-сон маълумотномаси). Натижалар ёшларнинг ижтимоий-инновацион фаоллиги, фан, техника ва технология соҳаларида янгиликлар, ихтиролар ҳамда кашфиётларни рақобатлашаётган бозор муносабатлари даражасида амалга ошириш, уларга эҳтиёжлар ошиб бориши башоратлари ҳамда ёшларни тизимли равишда инновацияга йўналтиришга доир таҳлилларнинг аниқлаштирилишига хизмат қилган;
ёшлар ижтимоий гуруҳини мазкур социологик гуруҳга хос манфаатлар ва мақсадлар асосида табақаланишини юзага келтирган омилларнинг жамиятдаги бошқа ижтимоий гуруҳлар манфаатлари билан мувозанатлаштириш имкониятлари очиб берилганлигига оид таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партиясининг 2020-2024 йилларга мўлжалланган сайловолди дастурининг IV. “Ижтимоий соҳани янада ривожлантириш, мамлакатда таълим-тарбия тизимини тубдан ислоҳ этишнинг устувор йўналишлари” бўлимининг 4.5. “Фан ва таълим тизимини ислоҳ этиш, мамлакатимиз аҳолисининг олий таълимга қамровини босқичмабосқич 50 фоизга чиқариш” соҳасида, VI. “Маънавий-маърифий соҳадаги устувор йўналишлар” бўлимининг 6.2. “Ёшларни халқимизга ёт ва янги авлод онги учун зарарли бўлган “оммавий маданият”нинг салбий таъсиридан муҳофаза қилиш” соҳасида белгиланган вазифалар ижросини таъминлашда унумли фойдаланилган (Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партияси 10.08.2021 йил, 03/02-312-сон маълумотномаси). Натижалар “Ёшлар қаноти” фаолиятини янада такомиллаштириш ҳамда ёшларни ижтимоий-инновацион фаолликка ундовчи мотивларнинг таъсир ўтказиш имкониятлари, жамиятни модернизациялаштиришда “фаол” ва “пассив” ёшларнинг ички тузилмасида содир бўладиган трансформацион жараёнлар аниқлаштиришга хизмат қилган;
ёшлар ижтимоий-инновацион фаоллигига салбий таъсир этувчи омилларни аниқлаш, уларнинг деструктив контентини социологик таҳлил этиш ва нейтраллаштириш бўйича таклиф ва ҳамда тавсиялардан Республика Маънавият ва маърифат маркази мажлисининг 2021 йил январдаги “Ўзбекистон Республикасида 2021 йилда маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва соҳани ривожлантиришни янги босқичга кўтаришга доир қўшимча чора-тадбирлар” дастурининг II йўналишга оид “Ўзбекистондаги янгиланиш жараёнлари, амалга оширилаётган ислоҳотлар мазмун-моҳиятни кенг тарғиб қилиш”, “Янги Ўзбекистон - Учинчи Ренессанс сари” ғоясини руёбга чиқаришга қаратилган умуммиллий ҳаракатни юзага келтириш чора-тадбирлари”нинг 17-банди “Миллий тикланишдан – миллий юксалиш сари” мавзусида ўтказилган тарғибот ишларини амалга оширишда фойдаланилган (Республика Маънавият ва маърифат маркази 26 август 2021 йилдаги 02/08-1048-сон маълумотномаси). Натижалар ёшлар ўртасида маънавий-маърифий ишларни янги босқичга кўтариш, улкан бунёдкорлик ва яратувчанлик ҳаракати, мақсадли ислоҳотларни кенг халқ оммасига етказиш, жамиятда фаол фуқаролик туйғусини мустаҳкамлаш, бунда зиёлилар, илм-фан, маданият ва санъат, адабиёт намояндалари салоҳиятидан унумли фойдаланган ҳолда тизимли тарғиботни амалга оширишга хизмат қилган.
