Шералиева Озода Анваровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Дисперс системалар хусусиятларини ростлаш учун эмульсион-полимер суюқликлар олиш технологиясини ишлаб чиқиш», 02.00.11 – Коллоид ва мембрана кимёси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/Т1518.
Илмий раҳбар: Исмаилов Ровшан Исраилович, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент кимё-технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Умумий ва ноорганик кимё институти, DSc.02/30.12.2019.K/T.35.01.
Расмий оппонентлар: Ахмедов Улуғ Каримович, кимё фанлари доктори, профессор; Бозоров Гайрат Рашидович, техника фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятига молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: дисперс системаларнинг хоссаларини ростлаш учун эмульсион полимер эритмаларини олиш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
дистилланган ёғ кислотасининг куб қолдиғи, совун ишлаб чиқариш оқова суви, гидролизланган лигнин, алюминий шлакларини қайта ишлаш чиқиндиси асосида СФМ ларни қуруқ гранула ҳамда кукун холатида олиш технологияси ишлаб чиқилган;
ОГС ва ОГСЛ СФМларининг сувли эритмалари билан акрил полиэлектролитлар (К-9, К-4) биргаликда қўлланилиши натижасида уларнинг синергизм ходисаси намоён қилиши аниқланган;
СФМ асосидаги бурғилаш эмульсияларининг барқарорлиги ошиши, ОГС ва ОГСЛ қўшилганида қувурларда турбулент оқимида гидравлик қаршиликни пасайиши ва уларни антифрикцион хоссага эга бўлиши аниқланган;
ишлаб чиқилган СФМлар полуколлоид бўлиб, унинг мухим константаси бўлган мицелла ҳосил қилишнинг критик концентрацияси аниқланган;
СФМларнинг гилмояларга гидрофоб ва барқарорлаштириш таъсири аниқланган ва қудуқларни мураккаб геологик шароитларда бурғилаш жараёнининг самарали олиб бориш илмий технологик принциплари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Дисперс системаларнинг хоссаларини ростлаш учун эмульсин полимер эритмаларини олиш технологиясини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
дистилланган ёғ кислоталарининг куб қолдиғи ва совун ишлаб чиқариш оқова суви, алюминий шлак қайта ишлаш қолдиқлдари асосида гранула ҳолидаги ОГС анион сирт фаол модда (СФМ) олиш технологияси «Ўзпахтаёғ» уюшмасининг «2022-2023 йилларда aмалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган («Ўзёғмойсаноат» уюшманинг 2021 йил 27 июлдаги КС/3-678-сон маълумотномаси). Натижада, импoрт қилинадиган қиммат сирт фаол модда арзoн маҳаллий аналoг билан алмаштириш ва oлинадиган маҳсулoтларнинг таннарxини 25-30% га камайтириш имкoнини берган;
дистилланган ёғ кислоталарининг куб қолдиғи, совун ишлаб чиқариш оқава суви ва гидролиз лигнини асосида кукун ҳолида ОГСЛ анион сирт фаол модда (СФМ) олиш технологияси «Ўзпахтаёғ» уюшмасининг «2022-2023 йилларда aмалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган («Ўзёғмойсаноат» уюшманинг 2021 йил 27 июлдаги КС/3-678-сон маълумотномаси). Натижада, олинадиган маҳаллий кукун сирт-фаол маҳсулoтларнинг чуқур бурғулаш қудуқларни самарали қазиш имконини беради.