Sayt test rejimida ishlamoqda

Низамова Шаҳноза Убайдуллаевнанинг фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
 
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Ўзбек тахаллусларининг тарихий-лисоний тадқиқи” 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.1.PhD/Fil357.
Илмий раҳбар: Улуқов Носиржон Муҳаммадалиевич, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қўқон давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Наманган давлат университети, PhD.03/04.06.2020.Fil.76.04. 
Расмий оппонентлар: Шахабитдинова Шохида Хошимовна, филология фанлари доктори, профессор; Ҳусанов Нишонбой Абдусатторович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек тили тахаллусларининг лексик-семантик, номинацион-мотивацион, структурал ва деривацион хусусиятларини очиб беришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ижодкор ва санъаткорларнинг исм, фамилия, отаисмига нисбатан қўшимча номларини ифодаловчи тахаллусларнинг антропонимик бирликлар сирасидаги функционал-семантик ўрни, пайдо бўлишининг тарихий, адабий, ономастик омиллари ва лексик-семантик, функционал, прагматик  жиҳатлар билан боғлиқ лисоний мақоми белгиланган;  
тахаллусларнинг бошқа исм, фамилия, лақаб каби асосий ва қўшимча антропонимик бирликлар билан боғлиқ муштарак ономастик қирралари ва улардан маънавий, эстетик дид, орзу-умидлари ифодаси сифатида шахсан танланиши, вазифаси, қўлланиш доираси ва даражасига кўра фарқланиши далиллар асосида очиб берилган; 
ўзбек тахаллусларининг ижтимоий, лисоний-бадиий такомили ва тараққиёти ҳамда шахсни аташ, уни бошқа шахслардан фарқлаш, у билан боғлиқ  ғоявий, ахборот ифодалаш, миллий-маданий, бадиий, ҳиссий таъсир этиш каби лисоний вазифаларни бажариши далиллар асосида очиб берилган ҳамда тахаллус танлаш юзасидан миллий-маданий, адабий, лисоний мезонларга асосланган тавсиялар ишлаб чиқилган; 
ўзбек тахаллусларининг касбий хосланиши, мотивацион асосига кўра таснифи ва тавсифи, тузилишига кўра содда, қўшма ва мураккаб тузилмали турлари ҳамда морфологик асослари, лексик-семантик, морфологик усуллар билан ясалиши, бошқа ономастик бирликлар трансонимизацияси асосида ҳосил бўлиши очиб берилган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек тили тахаллусларининг тарихий-лисоний тадқиқи бўйича олинган илмий натижалари асосида:
тахаллусларнинг лисоний мақоми, бошқа антропонимик бирликлардан фарқли жиҳатлари, бадиий-эстетик функцияси, ижтимоий, лисоний-бадиий такомили ва тараққиёти, лексик-семантик таснифи ва номинацион-мотивацион тавсифига доир хулосалардан Қўқон давлат педагогика институтида бажарилган Ф-7.2.1 рақамли “Умумий ўрта таълим мактаблари, академик лицей, касб-ҳунар коллежларида ўзбек тили ва адабиёти фанларини ўқитишнинг инновацион методлари” мавзусидаги фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг  89-03-3820-сон маълумотномаси). Натижада ишнинг ўзбек тилида атоқли отларнинг лексик-семантик, ясалишига доир қисми назарий қарашлар ва далиллар билан мукаммаллашувига эришилган;
тахаллусларнинг тилшуносликда тутган ўрнига оид хулосаларидан Қўқон давлат педагогика институтида 2015-2018 йилларда бажарилган  ModeHED “Институт ва университетларда соғлиқни сақлашга оид фанларни модернизациялаш” мавзусидаги халқаро лойиҳани амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг  89-03-3820-сон маълумотномаси).  Натижада ишнинг атоқли отлар тизими доир қисми илмий жиҳатдан мукаммаллашган. 
ўзбек тахаллусларининг юзага келиши, номинацион-мотивацион, лексик-семантик хусусиятлари ва вазифаларига доир илмий хулосаларидан 2020-2021 йилларда Ўзбекистон миллий телерадио компанияси “O‘zbekiston” телерадиоканалининг “Бедорлик”, “Ижод завқи”, “Таълим ва тараққиёт”, “Миллий маънавият” эшиттиришларининг сценарийсини ёзишда фойдаланилган (Ўзбекистон телерадиокомпаниясининг 2021 йил 9 февралдаги 04-25-1178-сон маълумотномаси). Натижада радиодастурларнинг таъсирчанлиги ортган, илмий далилларга бойлиги таъминланган. 

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish