Sayt test rejimida ishlamoqda

Усмонова Лайло Рахматуллаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Марказий осиё миниатюра санъатининг романтик ва эстетик хусусиятлари” 09.00.02 – Онг, маданият ва амалиёт шакллари (эстетика) (фалсафа фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.4.PhD/Fal377.
Илмий раҳбар: Махмудова Гули Тилабовна, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.F.01.05.
Расмий оппонентлар: Саифназаров Исмоил Саифназарович, фалсафа фанлари доктори, профессор; Акилова Камола Болтабаевна, санъатшунослик фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
Диссертация йўналиши: назарий-амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Марказий Осиё миниатюра санъатининг ворисийлик анъаналарини ва замонавий парадигма тенденцияларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Марказий Осиё миниатюра мактабларининг севги-муҳаббат, табиат гўзаллигини акс эттирадиган асарлар (романтик йўналиш) ва турмуш манзараларини акс эттирадиган асарлар (жанрли йўналиш) сюжетлар танлови билан эмас, балки бадиий талқини (интерпретацияси) орқали аниқланган эстетик тамойиллари романтик дунёқараш (гўзаллик билан сингдирилган инсон ҳис-туйғуларини улуғлаш) билан уйғун эканлиги асосланган;
Марказий Осиё миниатюра санъатида «бадиий образ» тушунчаси табиат ва инсон, инсон ва меъморий иншоотлар орасидаги уйғунликни кўрсата олишда, тасвир этаётган манзараларнинг жозибадорлигида, композиция барча унсурларининг ўзаро мутаносиблигида, рангларнинг жозибадорлиги ва бойлигида, рамзий ифода ва тасвирлар маконининг бепоёнлигида каби фалсафий мушоҳадаларга асосланганлиги очиб берилган;
Марказий Осиё тасвирий санъатида Ҳирот, Самарқанд, Бухоро ва Тошкент миниатюра мактабларининг умумий (мавзу, мазмун, моҳият – олам ва одамга нисбатан романтик ва юқори маънавий муносабат) ва алоҳида (услуб, шакл, ранг) жиҳатлари услубий бирликнинг ривожланган “шахсий”, индивидуал асосда шаклланиши эканлиги ҳамда уларнинг асарларига хос эмоционал бойлик ва яхлитлик шу билан изоҳланиши асосланган;
эстетик идеал контекстида миниатюра санъатининг мураккаб, яхлит, конкрет-ҳиссий ва бадиий услубларининг кўп қатламли моҳияти, мумтоз санъат, модернизм ва постмодернизмнинг синхрон ва диахрон тарихий динамикаси кесимида аксиологик, узвий, кўп босқичли ва парадигмал жиҳатлари  очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Марказий Осиё миниатюра санъатининг романтик ва эстетик хусусиятларини таҳлили бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида: 
Марказий Осиё миниатюра мактабларининг эстетик тамойиллари романтик дунёқараш (гўзаллик билан сингдирилган инсон ҳис-туйғуларини улуғлаш) эканлиги ҳамда миниатюра санъатида «бадиий образ» тушунчасининг таҳлили, рамзий ифода ва тасвирлар фалсафий мушоҳадага асосланганлигига оид таклиф-тавсиялардан Ўзбекистон Миллий университетида 2015-2017 йилларда бажарилган А-1-163 рақамли «Демократик жараёнларда  «ўзбек модели» нинг концептуал масалалари таҳлили ва изчил ривожланишнинг назарий-методологик асослари»  амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021 йил 7 январдаги 89-03-76-сон маълумотномаси). Натижада демократик ислоҳотларда жамият маънавий ҳаётининг истиқболларини белгилаш имкониятини берган;
ёш авлод эстетик тарбиясида ўзбек халқининг бой маънавий меросидан кенг фойдаланиш, Марказий Осиё тасвирий санъатида Ҳирот, Самарқанд, Бухоро ва Тошкент миниатюра мактабларининг умумий ва алоҳида жиҳатларининг тизимлаштирилишига доир хулосалардан музейлар фондларини маданий бойликлар билан мунтазам тўлдириб, эълон қилиб бориш, музей коллекцияларини тадқиқ қилишни кучайтириш ва тарғибот материалларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2020 йил 13 июлдаги 01-12-10-2810 – сон далолатномаси). Натижада, шахс эстетик дидининг шаклланиши, халқ, миллат, инсон учун зарур бўлган қадриятларга ҳурмат ва эътиборнинг кучайтирилиши, ёшларда бадиий ижод ҳақидаги билимларнинг ошишига хизмат қилган; 
эстетик идеал контекстида миниатюра санъатининг мураккаб, яхлит, конкрет-ҳиссий ва бадиий услубларининг аксиологик ва парадигмал жиҳатларида ёшлар маънавиятини юксалтириш ҳамда бўш вақтларини мазмунли ташкил этишга оид хулосалардан Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2019-2020 йилларда ўтказилган тарғибот-ташвиқот фаолиятида фойдаланилган (Республика маънавият ва маърифат марказининг 2020 йил 17 июндаги 02/07-570-сон далолатномаси). Натижада,  худудларда «Маънавият фестивали»ни ўтказиш дастур сценарийларини тузишда назарий манба сифатида хизмат қилган;
миниатюра санъатининг вужудга келиши ва генезиси, Марказий Осиё миниатюра мактаблари эстетик тамойилларининг романтик дунёқараш кесимида ўрганилишига оид хулосалардан Ўзбекистон Ёшлар иттифоқи «Республика ёш олимлар Кенгаши» нодавлат нотижорат ташкилотининг 2020 йилда белгиланган устувор вазифаларини амалга ошириш юзасидан ишлаб чиқилган режаларни тадбиқ қилишда ва тарғибот материалларини тайёрлашда кенг фойдаланилган (Ўзбекистон Ёшлар иттифоқи Марказий Кенгашининг 2020 йил 18 июндаги 03-05/16-сон далолатномаси). Натижада, миниатюра санъатини вужудга келиши ва ривожланиши босқичларини илмий жиҳатдан ўрганилиши ҳамда бугунги кунда ёшлар орасида миллий меросимизга бўлган муносабатни шакллантиришга қаратилган таклиф ҳамда тавсиялари 2020 йил март ойида ташкил этилган «Audiokutubxona.uz» лойиҳаси материалларини тайёрлашда хизмат қилган. 

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish