Ишанжанова Муносибхон Саидаҳмадовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Макон”ни ифодаловчи дейктик бирликларнинг чоғиштирма тадқиқи (француз ва ўзбек тилларидаги матнлар таҳлили мисолида)”, 10.00.06 - Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.4.PhD/Fil1152.
Илмий раҳбар: Набиева Дилоро Абдулҳамидовна, филология фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.60.02. 
Расмий оппонентлар: Яқубов Жамолиддин Абдувалиевич, филология фанлари доктори, профессор;  Ахророва Рўзихон Усмоновна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади француз ва ўзбек тилларида маконни ифодаловчи дейктик бирликларни чоғиштириш орқали умумий ва ўзига хос жиҳатларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
макон дейксисининг мазмуний, шаклий, грамматик ва прагматик талқинлари шакллантирилган ҳамда унинг макон референциясида Loc–локатив, DS–директив-старт, DF–директив-финиш, TrLoc–транслокатив ҳаракатнинг ҳосил бўлиш векторида турли ўзгарувчан маконларни ифодалаш хусусиятлари очиб берилган;
француз ва ўзбек тилларида маконни ифодаловчи дейктик бирликларнинг макон семантикали гаплардаги идрок доирасидаги макон/идрок доирасидан ташқари макон, аниқ/ноаниқ макон, маълум/номаълум макон, кўринарли/кўринарсиз макон, узоқ/яқин макон каби структур-семантик моделлари аниқланган; 
ўзбек тилида дарак гапларда экзистенциал сўз, сўроқ гапларда диктал сўроқ ва француз тилида буйруқ гапларда аниқ артикл ва детерминантларнинг дейктик маъно касб этиши, дарак гапларда улар нодейктик маънога эгалиги ҳамда ҳар икки тилда ўрин эргаш гапли қўшма гаплар  ҳавола бўлакларининг дейктик маъно билдириши далилланган; 
маконни ифодаловчи дейктик бирликларнинг француз ва ўзбек матнларидаги эндофорик ва экзофорик боғловчи сифатида қўлланиб, бирламчи ва иккиламчи дейксисни ҳосил қилиши, анафора ва катафора каби услубий шаклларининг матнларда қўлланилиши асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Француз ва ўзбек тилларида маконни ифодаловчи бирликларнинг чоғиштирма тадқиқи юзасидан олинган илмий натижалар ва амалий таклифлар асосида:
француз ва ўзбек тилларида макон ифодаловчи дейктик бирликлар юзасидан берилган илмий ва назарий фикрлардан А-1-126 рақамли «Узлуксиз таълимда ўқувчилар тил компетентлигини шакллантиришнинг замонавий усуллари» мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 13 октябрдаги 89-03-3890-сон маълумотномаси). Натижада ўқувчилар тил компонентлигини шакллантириш масалаларида макон ифодаловчи дейктик бирликларнинг ишора маъноси, уларнинг матн таркибидаги ўрни, француз ва ўзбек тилларида сўзларнинг дейктик табиати, мулоқот маданияти ва нутқ услубларига оид кўникмаларни ривожлантириш имконияти яратилган;
хорижий тилларни фанлараро боғлиқликда ўқитиш мақсадида мусиқа йўналиши талабаларининг ўқиш, тинглаб тушуниш, гапириш ва ёзув кўникмаларини интеграциялашган усулда ривожлантиришга қаратилган  “Manuel de français” ўқув қўлланмаси нашр қилинган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 30 июндаги 359-сон буйруғи, 359-112 рақамли гувоҳномаси). Натижада француз ва ўзбек тилларидаги макон ифодаловчи дейктик бирликлардан касбга йўналтирилган матнларда унумли фойдаланиш, шунингдек, оғзаки ва ёзма нутқда уларни қўллай олиш самарадорлигини янада оширишга хизмат қилган;
макон дейксисининг мазмуний, шаклий, грамматик ва прагматик талқинлари шакллантирилган ҳамда унинг макон референциясида Loc–локатив, DS–директив-старт, DF–директив-финиш, TrLoc–транслокатив ҳаракатнинг ҳосил бўлиш векторида турли ўзгарувчан маконларни ифодалаш хусусиятлари бўйича олинган хулосалардан Франциянинг Ўзбекистондаги  элчихонаси томонидан 2020 йил  14-16  март кунлари  Тошкент шаҳридаги  Франкофония байрами  доирасида  ҳар йили ташкил  этиладиган   ўқувчилар  ва талабаларнинг  француз тилидаги  театр  ва  қўшиқлар  фестивали учун  саҳна сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган  (Франциянинг Ўзбекистондаги  элчихонасининг 2020 йил  7 сентябрдаги  маълумотномаси). Саҳналаштирилган  «L’Arbre Citoyen»   спектаклида француз тилида маконни ифодаловчи «Donc, si je pars de ce principale là,  si cultives mal ton potager, tu vas te mettre à genoux devant lui?,  Là, je suis quand-même en traine de faire mon mea-cupla. J’ai réduit la température de chez moi.,  Autour de moi il n’y a que le chaleur, le vent, le sel et le sable un grand désèrt avec les bateaux qui navigueront jamais....,  Vois – tu?!,  Là c’est quand-même une performance.,  Tu n’es pas coupable, ouiiii regarde là !!!!» каби дейктик бирликлар қўлланилган, натижада, тилнинг ишора бирликлари саҳналаштирилган спектаклнинг таъсирчан бўлишига, томошабинларда спектаклга бўлган қизиқишни янада орттиришга хизмат қилган;
маконни ифодаловчи дейктик бирликларнинг француз ва ўзбек тилларида  ифодаланиши, ўзига хос ва фарқли жиҳатларини оммабоп нутқимизда нафақат сўзловчига, балки тингловчига нисбатан ҳам таъсир кўрсатиши ҳақидаги таҳлилий фикрлар ва назарий хулосалардан “O’zbekiston” телерадиоканали ДУК “Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар”  муҳарририяти томонидан тайёрланган “Таълим ва тарққиёт”, “Фан уфқлари” номли радиоэшиттиришлари тайёрлашда фойдаланилган  (“O’zbekiston” Миллий телерадиокомпаниясининг 2021  йил  4 мартдаги  O’z/k-1-24-21-cон маълумотномаси). Натижада кенг қўлланилувчи, оммабоп маконни ифодаловчи дейктик белгилар француз ва ўзбек тилларида шаклланишининг ўзига хос ўхшаш ва фарқли жиҳатларини ёритиб бориш каби амалиётларда манба сифатида тадбиқ этилган.