Хасанов Улуғбек Абдурашидовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Мис эритиш печларида тошқол таркибидаги мис миқдорини камайтиришнинг асосий омилларини ишлаб чиқиш», 05.02.01 – Машинасозликда материалшунослик. Қуймачилик. Металларга термик ва босим остида ишлов бериш. Қора, рангли ва ноёб металлар металлургияси. Камёб, нодир ва радиоактив элементлар технологияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.3.PhD/T2340.
Илмий раҳбар: Шарипов Хасан Турабович, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети «Фан ва тараққиёт» ДУК.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети «Фан ва тараққиёт» ДУК, DSc.03/30.12.2019.K/T.03.01.
Расмий оппонентлар: Якубов Махмуджон Махамаджонович, техника фанлари доктори, профессор; Камолов Турсунбой Очилович, техника фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент кимё-технология институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: мис эритиш печларида тошқол таркибидаги мис миқдорини камайтиришнинг асосий омилларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мис саноати қаттиқ тошқолининг петрографик ва минералогик хусусиятлари асосида миснинг тошқолда қолиб кетишининг олдини олиш чоралари ишлаб чиқилган;
штейн таркибига ўтувчи мис миқдорини ошириш учун суюқланма ҳолатининг кўрсаткичларига таъсир қилувчи фазалар мувозанати тизимига ҳарорат таъсири аниқланган;
мис эритиш печи тошқолининг фазалар ҳосил бўлиш жараёнида тошқол таркибида мис миқдорининг 0,63% гача, олтинни 0,11г/т гача камайтирилиши учун кислород парциал босими кўрсаткичлари 8-12% га камайтириш орқали муқобил параметрлар аниқланган;
суюқ тошқолни печ ташқарисида муаллақ ҳолатда камбағаллаштириш орқали рангли ва нодир металлар сақлаган яриммаҳсулот олиш технологияси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Мис эритиш печларида тошқол таркибидаги мис миқдорини камайтиришнинг асосий омилларини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
эритиш агрегатларида тошқол ва штейн ҳосил бўлиши константа мувозанатининг муқобил омиллари ишлаб чиқиш натижасида мисни тошқолда камбағаллаштириш технологияси Олмалиқ кон-металлургия комбинати АЖда амалиётга жорий этилган (Олмалиқ кон-металлургия комбинати АЖнинг 2021 йил 08 июлдаги АА-005890-сон маълумотномаси). Натижада, миснинг тошқолдаги миқдори 0,80-0,85% дан 0,63% гача камайтириш ва кунига 2,2 тонна мис тошқолдан штейн таркибига ўтиши ҳисобидан қўшимча мис ажратиб олиш имконини берган;
эритишдан сўнг махсулотлар миксерда 1150-1175°С ҳароратда 25-30 мин. чўктириш ҳисобига олтиннинг тошқолдаги миқдори 0,17 г/т дан 0,11 г/т га камайиши муқобил омиллари натижасида мис ва нодир металларни тошқолда камайтириш жараёни Олмалиқ кон-металлургия комбинати АЖда амалиётга жорий этилган (Олмалиқ кон-металлургия комбинати АЖнинг 2021 йил 08 июлдаги АА-005890-сон маълумотномаси). Натижада, ишлаб чиқилган технологиянинг қўлланилишида олтиннинг кунлик тошқолдан штейнга ўтиш миқдорини 60 г. ошириш ва иқтисодий самарага эга бўлиш имконини берган.