Юлдашев Содиқ Норчаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Бошланғич таълим ихтисослиги таълабаларини креатив ёндашув асосида технологик таълимга тайёрлаш методикаси”,13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (Бошланғич таълим).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:B2020.3.PhD/Ped1841
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
Илмий раҳбар:Нуруллаева Шахло Уктамовна, педагогика фанлари номзоди, доцент.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами:Қарши давлат университети, PhD.03/04.06.2020.Ped.70.02.
Расмий оппонентлар: Қаҳҳоров Сиддиқ Қаҳҳорович, педагогика фанлари доктори, профессор; Шарипова Дилара Джуманиязовна, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Термиз давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларини технологик таълимни ўқитишда креатив ёндашувга ўргатиш методикасини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бошланғич таълим ихтисослиги талабаларида яратувчанлик, тадқиқотчилик, кашфиётчилик лаёқатини шакллантиришнинг эрудуцион омили ҳамда креативликни шакллантиришда эксплицит (аниқ, кўриш, эшитиш, ҳис қилиш) ва имплицит (яширин) идрокни ривожлантириш бирламчи воситаси эканлиги технология таълимига креатив ёндашув модели асосида очиб берилган;
талабаларни “Технология ва уни ўқитиш методикаси” фани таълимида креатив ёндашув фаолиятига тайёрлашда педагогик фаолиятининг ижодий манбаи ва самарали касбий мослашув компонентлари (процессуал, интенсив ва шахсий) амалий, ҳикоялаштириш, саҳналаштириш каби интегратив машғулотлар асосида такомиллаштирилган;
талабаларда технология таълимини ўқитишга креатив ёндашувни ривожлантириш оғзаки-мантиқий ва эмоционал-мажозий фикрлашнинг комбинацияси, ижодкорликнинг когнитив ва шахсий-мотивацион жиҳатларини ривожлантириш витагенлик тажрибасидан фойдаланиш асосида такомиллаштирилган;
талабаларнинг креатив компетентлиги ижодий тафаккурнинг таркибий тузилмалари (когнитив, мотивацион, фаолиятга асосланган ва акс эттирувчи) янги муаммоларни аниқлаш, муаммоларнинг ўзига хос ечимларини топиш ва амалда қўллаш қобилиятида намоён бўладиган шахснинг креатив ва интеграл динамик хусусияти билан алоқадорлиги асосида аниқлаштирилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бошланғич таълим ихтисослиги талабаларини технологик таълимда креатив ёндашувга тайёрлаш юзасидан ишлаб чиқилган услубий ва амалий таклифлари асосида:
бошланғич таълим ихтисослиги бўйича “Технология ва уни ўқитиш методикаси” фанини ўқитиш жараёнида талабаларнинг креатив компетентлиги ижодий тафаккурнинг таркибий тузилмаси (когнитив, мотивацион, фаолиятга асосланган ва акс эттирувчи) янги муаммоларни аниқлаш, муаммоларнинг ўзига хос ечимларини топиш ва амалда қўллаш қобилиятида намоён бўладиган шахснинг креатив ва интеграл динамик хусусияти билан алақадорлигига оид хулосаларидан ИТД–1. А–1–173 “Ёшларни умуммиллий қадриятларимизга хос тарбиясини шакллантириш технологияси ва методикасини ишлаб чиқиш” мавзусидаги лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 17 июлдаги 89-03-2577-сон маълумотномаси). Натижада талабаларни ижодий коммуникацион мулоқотга кириша олиш, қадриятли муносабатда бўлиш кўникмаларини ривожлантиришга хизмат қилган;
технология таълимига креатив ёндашув модели бошланғич таълим ихтисослиги талабаларида яратувчанлик, тадқиқотчилик, кашфиётчилик лаёқатини шакллантиришнинг эрудуцион омили ҳамда креативликни шакллантиришда эксплицит (аниқ; кўриш, эшитиш, ҳис қилиш) ва имплицит (яширин) идрокни ривожлантириш ҳамда “Технология ва уни ўқитиш методикаси” фани таълимига креатив ёндашув фаолиятига тайёрлашда интегратив машғулотлар асосида соҳага доир педагогик муаммолар ва уларнинг ечимини визуаллаштириш ва инновацион таълим методларини амалиёт жараёнида тизимли қўллашга доир тавсиялар “Бошланғич таълим ихтисослиги талабаларини технологик таълимга креатив ёндашувга тайёрлаш методикаси” номли ўқув қўлланмаси мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 6 октябрдаги 23-сон буйруғи, №522-093). Натижада бошланғич таълим ихтисослиги талабаларининг технологик таълим бериш жараёнига ижодий-креатив ёндашиш ва тадқиқотчилик кўникмаларини ривожлантиришга хизмат қилган;
талабаларда технология таълимини ўқитишга креатив ёндашувни ривожлантириш оғзаки-мантиқий ва эмоционал-мажозий фикрлашнинг комбинацияси, интуитивликни, тасаввурни ва ассоциатив алоқаларни фаоллаштириш, шахсий эҳтиёжлар ва қадриятлар билан ўзаро боғлиқлик, ижодкорликнинг когнитив ва шахсий-мотивацион жиҳатларини ривожлантириш талабанинг витагенлик тажрибасидан фойдаланиш асосидаги тавсияларидан “AIF” 2/20-Шахсга йўналтирилган инновацион технологиялар асосида техник йўналишлар бўйича малакали муҳандис кадрлар тайёрлаш ва ўқитувчилар малакасини ошириш сифатини яхшилаш” мавзусидаги халқаро амалий тадқиқот лойиҳаси, А-1-141 “ОТМ педагогларини қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизими учун модулли web технология асосида электрон ахборот таълим ресурсларини яратиш ва амалиётга жорий этиш” мавзусидаги амалий лойиҳани амалга оширишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 17 июлдаги 89-03-2577-сон маълумотномаси). Натижада бошланғич таълим ихтисослиги талабаларининг интегратив билимлардан амалий фаолиятда фойдаланиш кўникмалари ривожлантиришга хизмат қилган.