Норбўтаев Хўшбоқ Бобоназаровичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Мактаб ўқувчиларида экологик тафаккурни табиий фанлараро синхрон ва асинхрон алоқадорликда ривожлантириш методикаси (биология, кимё, физика ўқув фанлари мисолида)”, 13.00.02 - Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (биология) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.3.DSc/Ped127. 
Илмий маслаҳатчи: Маҳмудов Юсуп Ғаниевич, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Термиз давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Т.78.01 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Эргашева Гулрухсор Сурхонидиновна, педагогика фанлари доктори, доцент; Омонов Ҳожиқул Товбоевич, педагогика фанлари доктори, профессор; Жўраев Ҳусниддин Олтинбойевич, педагогика фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Урганч давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади умумтаълим мактабларида биологияни кимё ва физика фанлари билан синхрон ва асинхрон боғлаб ўқитишда ўқувчилар экологик тафаккурини ривожлантиришнинг методик жиҳатдан мақсадга мувофиқлигини аниқлаш ва уларни амалга оширишда замонавий шакл, метод ва воситалардан фойдаланиш йўлларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
биологияни кимё ва физика фанлари билан синхрон ва асинхрон боғлаб ўқувчилар экологик тафаккурини ривожлантиришда биологиянинг асосий тушунчалари, ғоя, назария, қонуниятлари, кимё ва физикадан ўзлаштирган билимларидан муаммоли вазиятларда самарали фойдаланиш, табиат-жамият ўртасидаги алоқадорликни уйғунлаштириш, табиий фанларни интеграциялаш медитация методларига устуворлик бериш асосида ривожлантирилган;
ўқувчилар экологик тафаккурини ривожлантириш учун интеграцион ёндашувни самарали йўлга қўйишда ўқувчиларнинг кўникма, малака ва компетенциялари ўқитиш жараёнининг методик-дидактик тузилмаси ташкилий, мақсадга йўналтирилган, мантиқий-тузилмали, диагностик-натижавий Moodle-Web муҳитини ривожлантириш асосида такомиллаштирилган;
биологияни кимё ва физика фанлари билан синхрон ва асинхрон боғлаб ўқитишда ўқувчилар экологик тафаккурини ривожлантиришда ўқувчиларнинг ўзига хос физиологик, гигиеник, психологик хусусиятлари, ўқитиш мазмуни, шакл, методлари ва воситалари дидактик тамойиллар асосида интеграцион билимларни илмий-назарий жиҳатдан ўзаро мувофиқлаштириш механизми ишлаб чиқилган;
ўқувчилар иқтидори, қобилияти, лаёқати ва қизиқишларини аниқлашга йўналтирилган методик тизими, интегратив хоссалари, биологияни ўқитишда фанлараро алоқадорлик мазмунидаги билимлар ва уни амалиётга жорий этиш механизмига асосланган интерактив дастурий воситалар интерактив ресурслар, кроссвордлар, интеллектуал ўйинлардан фойдаланиш имкониятларига кўра ривожлантирилган;
шахсга йўналтирилган ёндашув асосида биологияни кимё ва физика фанлари билан синхрон ва асинхрон боғлаб ўқитишда ўқувчилар билими, кўникма ва малакалари ҳамда компетентлигини ривожлантиришнинг технологик ва рефлексив-баҳолаш мезонлари асосида фанлараро алоқадорликни янги сифат босқичига кўтаришга хизмат қиладиган, ўқув қўлланма, дарсликнинг янги авлодини яратишга оид методик таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Умумтаълим мактабларида биологияни кимё ва физика фанлари билан синхрон ва асинхрон боғлаб ўқитишда ўқувчилар экологик тафаккурини ривожлантириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ўқув жараёнида биологияни кимё ва физика фанлари билан синхрон ва асинхрон боғлаб ўқувчилар экологик тафаккурини ривожлантириш, экологик таълим - тарбия тизими мазмуни, ўқитиш методлари, шакллари, йўллари, воситaлари ва имкониятларини мақсадга мувофиқ ишлаб чиқиш, ўқувчиларнинг ўзлаштирган билим, кўникма, малака ва компетенцияларни янги вазиятларда қўллаш мазмуни Халқ таълими вазирлиги тизимидаги умумтаълим мактабларининг биология, кимё, физика ўқув фанлари концепцияларида, Давлат таълим стандартлари, ўқув режа, ўқув дастурлари ва 6-11-синф дарсликлари мазмунига сингдирилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 17 мартдаги 89-03-1129-сон маълумотномаси). Натижада, умумтаълим мактабларида биологияни кимё ва физика фанлари билан синхрон ва асинхрон боғлаб ўқитишнинг модернизациялашган, интеграциялашган тизимини яратишга хизмат қилган;
биологияни кимё ва физика фанлари билан синхрон ва асинхрон боғлаб ўқувчилар экологик тафаккурини ривожлантиришда ўқитишнинг самарали методлари (муаммоли, мантиқий, оғзаки баён этиш, кузатиш, тажриба ўтказиш, мустақил ишлаш), замонавий таълим технологиялари (кластер, ақлий ҳужум, Бумеранг, ижодий ўйин), шакллари (дарсда, дарсдан, синфдан ва мактабдан ташқари машғулотлар) воситалари (табиий, тасвирий, кўргазмали) асосида такомиллаштирилган таклиф ва тавсиялардан умумтаълим мактаблари ўқув жараёнида дарс самарадорлигини ошириш мақсадида фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 17 мартдаги 89-03-1129-сон маълумотномаси). Натижада, умумтаълим мактаблари ўқув жараёнида биологияни кимё ва физика фанлари билан синхрон ва асинхрон боғлаб ўқитишда ўқувчилар экологик тафаккурини ривожлантириш самарадорлигини оширишга хизмат қилган;
биологияни кимё ва физика фанлари билан синхрон ва асинхрон боғлаб ўқитишда ўқувчилар экологик тафаккурини ривожлантириш мазмуни ва аҳамияти, педагогик шарт-шароитлар, дидактик имкониятларни аниқлашга доир илмий-амалий тадқиқотлар натижасида илгари сурилган таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 6 апрелдаги 187-сон “Умумий ўрта ва ўрта махсус касб-ҳунар таълимининг Давлат таълим стандартларини тасдиқлаш тўғрисида”ги қарори билан тасдиқланган биология, кимё ва физика фанларидан ўқувчиларда билим, кўникма, малака ва компетенцияларни ривожлантиришга йўналтирилган Давлат таълим стандарти мазмунига сингдирилган (Халқ таълими вазирлиги ҳузуридаги Республика таълим марказининг 2020 йил 16 мартдаги 01/6-294-сон маълумотномаси). Натижада, фанлараро ва ўқув мавзулари ўртасидаги алоқадорликни мустаҳкамлаш, ўқитишнинг замонавий таълим технологияларидан фойдаланиш имконияти кўлами ортган;
биологияни кимё ва физика фанлари билан синхрон ва асинхрон боғлаб ўқувчилар экологик тафаккурини ривожлантириш ва уларни амалиётга жорий этиш мақсадида Халқ таълими вазирлиги тизимидаги умумтаълим мактаблари яъни Сурхондарё, Бухоро, Жиззах, Хоразм, Самарқанд, Фарғона вилоятлари ва Қорақалпоғистон Республикасида 20 та умумтаълим мактабларининг 6-11- синфларидан 1200 нафар ўқувчиларига дарс, дарсдан ва синфдан ташқари машғулотларда биологияни фанлараро ўқитиш амалиётида фойдаланилган (Халқ таълими вазирлиги ҳузуридаги Республика таълим марказининг 2020 йил 16 мартдаги 01/6-294-сон маълумотномаси). Натижада, умумтаълим мактабининг 6-11-синфларида биологияни кимё ва физика фанлари билан синхрон ва асинхрон боғлаб ўқитиш методикасини такомиллаштиришга хизмат қилган.