Акаева Нодира Мехлибаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Талаба ёшларда оилавий тарбия устуворлигини таъминлаш омиллари», 13.00.01 – Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/Ped1599.
Илмий раҳбар: Хайдаров Мамат Эшқулович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, DSc.03/30.01.2021.Ped.26.01.
Расмий оппонентлар: Ибрагимов Холбой педагогика фанлари доктори, профессор; Холмўминова Жуманазар юридик фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: талаба-ёшларда оилавий тарбия устуворлигини таъминлашнинг омилларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
талабаларда оилавий тарбия устуворлигининг педагогик-психологик хусусиятлари (мотивацион, интелектуал, ҳиссий) ватанпарварлик, шахсий намуна, одоб-ахлоқ, илм-олиш, касб-ҳунарга оид умуминсоний ва миллий-маданий қадриятлар уйғунлигини ментал-этнопедагогик хусусиятларга (устувор йўналишлари, шакллари, маросимлар, қадриятлар) уйғунлаштириш асосида аниқлаштирилган;
оилавий тарбия устуворлигини таъминлаш омиллари талабаларнинг фаол фуқаролик, ўзини ўзи ривожлантириш, миллий ва умуммаданий, методик, умумкасбий компетенцияларни, интегратив, ташкилий, диагностик функциялари ва педагогик, компетенцияларини ўзаро интеграциялаш асосида такомиллаштирилган;
оилавий тарбияни ривожлантиришнинг тизимли ва мазмунли модели, талабаларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари, ёшлар уюшмалари, жамоатчилик ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларини ўзаро ҳамкорлиги стратегиясини белгилаш асосида такомиллаштирилган;
оилалар муҳитини барқарорлаштиришда маънавий-ахлоқий хусусиятлар трансформацияси, геронтопедагогик имкониятлар (маърифат ва ибрат, тажриба ва муносабат, маънавий-ахлоқий муҳит) ўзаро ҳамкорлик стратегияси ва миллий тажрибаларни замонавий талабларга идентив мослаштириш (анъанавий ва замонавий қадриятлар интеграциялашуви)нинг глобал ва локал хусусиятларининг ўзаро алоқадорлигини таъминлаш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Талабаларда оилавий тарбия устуворлигини таъминлаш омилларини такомиллаштиришга доир тадқиқот натижалари қуйидаги ишлар орқали амалиётга татбиқ этилган:
талабаларда оилавий тарбия устуворлигининг педагогик-психологик хусусиятлари (мотивацион, интелектуал, ҳиссий) ватанпарварлик, шахсий намуна, одоб-ахлоқ, илм-олиш, касб-ҳунарга оид умуминсоний ва миллий-маданий қадриятлар уйғунлигини ментал-этнопедагогик хусусиятларга (устувор йўналишлари, шакллари, маросимлар, қадриятлар)ни кўра уйғунлаштиришга оид таклифлар “В:5111600 – Миллий ғоя, маънавият асослари ва ҳуқуқ таълими” йўналиши давлат таълим стандарти мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 30 майдаги 45-04-1453-сон маълумотномаси). Натижада, талаба ёшларда оилавий тарбия бўйича миллий ва умуминсоний таянч компетенциялар ривожлантирилган;
оилавий тарбия устуворлигини таъминлаш омиллари талабаларнинг фаол фуқаролик, ўзини ўзи ривожлантириш, миллий ва умуммаданий, методик, умумкасбий компетенцияларни, интегратив, ташкилий, диагностик функциялари ва педагогик, компетенцияларини ўзаро интеграциялашга оид таклифлар ИТД-4-161 рақамли “Миллий ғоя, маънавият асослари ва ҳуқуқ таълим йўналиши бўйича кадрлар тайёрлашнинг такомиллаштирилган мазмунини ишлаб чиқиш ва амалиётга жорий этиш” номли грант доирасида белгиланган вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 30 майдаги 45-04-1453-сон маълумотномаси). Натижада, талабаларнинг оилавий тарбия устуворлиги бўйича ҳуқуқий маданияти даражасини оширишга эришилган;
оилавий тарбияни ривожлантиришнинг тизимли ва мазмунли модели, талабаларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари, ёшлар уюшмалари, жамоатчилик ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларини ўзаро ҳамкорлиги стратегияси ҳамда оилалар муҳитини барқарорлаштиришда маънавий-ахлоқий хусусиятлар трансформацияси, геронтопедагогик имкониятлар (маърифат ва ибрат, тажриба ва муносабат, маънавий-ахлоқий муҳит)дан унумли фойдаланишга оид таклифлар “Оила ҳуқуқи” ўқув қўлланмаси ишлаб чиқилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 30 майдаги 45-04-1453-сонли маълумотномаси). Натижада, талабаларни оилавий ҳаётга тайёрлаш самарадорлигини оширишга ҳамда оилавий тарбия устуворлиги бўйича кўникмаларни шакллантиришга эришилган.