Собирова Зарнигор Рахимовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Ўзбек ва инглиз тилларидаги туризм терминларининг типологияси, ўзаро берилиши ва лексикографик талқини», 10.00.06 - Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.1.PhD/Fil1164.
Илмий раҳбар: Менглиев Бахтиёр Ражабович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.03.
Расмий оппонентлар: Ахмедов Ойбек Сапарбоевич, филология фанлари доктори, доцент; Ҳайдаров Анвар Асқарович, филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек туризм терминларининг семантик хусусиятларини қиёсий аспектда аниқлаш, туризм материаллари (хусусан, туристик вебсайтлар матнлари) таъсир қийматини оширишда терминларнинг мақсадли контекстуал қўлланишини асослаш ҳамда уларнинг лексикографик талқини тамойилларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
ўзбек тили туризм терминларининг келиб чиқиши ва истеъмолга киритилишида инглиз тилининг доминантлиги, мазкур терминларнинг актив ва пассив таржима луғатларидаги лексикографик талқинининг фарқи пассив луғатларда хорижий сўзнинг она тилидаги изоҳининг келтирилишида, актив луғатларда она тилидаги сўз орқали унинг хорижий эквивалентини топиш мумкинлигида намоён бўлиши аниқланган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги туризм терминларининг семантик (маъно) жиҳатлари генетик-культурологик, ижтимоий-тарихий ва лисоний-маданий омиллар таъсирида   шаклланганлиги, инглизча туризм терминлари инсоният цивилизацияси босқичлари билан параллел равишда юзага келганлиги далилланган; 
ҳар иккала тил туризм терминосистемасидаги реалиялар  таржимасида транслитерация/транскрипция усулларининг етакчилиги,  сайёҳлик матнлари таржимасида эса ассоциациялаш усули, кенгайган тавсифий изоҳ ёки функционал муқобил воситасида таржима қилиш усулларининг бирламчи эканлиги асосланган;
туризм терминосистемаси бирликлари таржимаси адекватлигини таъминлашда потенциал истеъмолчи (оддий, лингвистик номутахассис аҳоли) га тушунарли бўлиш мақсадининг устуворлиги, матнаро туризм  терминлари талқинида маданиятнинг етакчи  омил эканлиги аниқланган бўлиб, ўта маданийлаштириш ва мутлақ ажнабийлаштиришни мувофиқлаштиришда нейтраллаштириш стратегиясининг самарадорлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек сайёҳлик терминларининг лингвистик хусусиятларини қиёсий жиҳатдан таҳлил қилиш жараёнида эришилган илмий натижалар асосида:
инглиз ва ўзбек тилларидаги туризм терминларининг сайёҳлик веб-сайтларида тўғри ишлатилиши билан боғлиқ муаммолар ва тиллараро тафовутни мувофиқлаштириш усулларини ишлаб чиқишга оид хулосалардан Бухоро давлат университетининг  ОТ-Ф1-04(08) рақамли «Рақобатбардош туристик ҳудуд ва кластерларни шакллантириш асосида Ўзбекистонда туризмни давлат миқёсида барқарор ривожлантиришнинг стратегик йўналишларини ишлаб чиқиш» мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Бухоро давлат университетининг 2021 йил 24 июндаги 04-04/01-176-сон маълумотномаси). Натижада Ўзбекистон тарихий топографияси, моддий ва маънавий маданият ёдгорликларига оид сўзларнинг янги мазмунда туристик термин сифатида ишлатилиши каби зарурий илмий хулосалар таълим тизимини ислоҳ қилиш, туризм соҳасини давлат миқёсида барқарор ривожлантириш учун иқтисодий маданият ва туристик салоҳиятни ошириш мезонларини ишлаб чиқишга хизмат қилган;
сайёҳлик веб-сайтларидаги матнларни инглиз тилидан ўзбек тилига ва ўзбек тилидан инглиз тилига ўгиришда ўзаро таржима муаммолари ва тиллараро тафовутни мувофиқлаштириш усулларига доир хулосалардан Туризмни ривожлантириш давлат қўмитасининг Бухоро вилояти департаментида ички ва халқаро туризмни ривожлантириш бўйича амалга оширилаётган ислоҳотлар жараёнида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитасининг 2020 йил 23 июлдаги 02-16/3547-сон маълумотномаси). Натижада мазкур веб-сайтларнинг мукаммаллашувига ёрдам бера оладиган туризм терминларини ҳар томонлама тўғри қўллашга оид амалий тавсиялар гид-таржимонлар, экскурсия етакчиларини тайёрлаш имконияти кенгайган;
диссертациядаги инглиз тили туризм терминларининг шаклланиши,  типологиясига оид хулосалардан I-OT-2019-42 рақамли “Ўзбек ва инглиз тилларининг электрон (Инсон қиёфаси, феъл-атвори, табиат ва миллий тимсоллар тасвири) поэтик луғатини яратиш” мавзусидаги инновацион лойиҳада  фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 30 декабрдаги 89-03-5613-сон маълумотномаси). Натижада инглиз тилидаги миллий хусусият касб этувчи туризмга оид сўзларнинг шаклланиши тарихий жараён ҳамда маданий омиллар билан боғлиқлиги асосланган;
инглиз ва ўзбек туризм терминларининг актив ва пассив луғатлардаги хусусиятлари, сайёҳлик терминларининг таржимаси ҳақидаги илмий қарашлардан Бухоро вилоят телерадиокомпаниясининг “Ассалом, Бухоро” дастурининг “Тил билган – эл билади” номли саҳифаси ҳамда “Бухоро” радиосининг “Қадриятлар қадим бешиги” номли радиоэшиттиришининг сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Бухоро вилоят телерадиокомпаниясининг 2020 йил 8 июндаги 1/141-сон маълумотномаси). Натижада инглиз тили сайёҳлик терминларининг ўзбек тилида кенг қўлланилиши, ўзбек тилидаги туризм терминларининг интеграциялашуви жараёни таҳлил қилинганлиги кўрсатув ва радиоэшиттириш мухлисларининг миллий тилга бўлган ҳурмати ошишига сабаб бўлган.