Юлчиев Каххор Вахобовичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):«Ўзбек шеъриятида бирлик ва учлик шеър поэтикаси», 10.00.02–Ўзбек адабиёти (филология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.1.PhD/Fil4

Илмий раҳбар: Солижонов Йўлдошхўжа, филология фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, PhD.27.06.2017.Fil.05.02.

Расмий оппонентлар: Дониярова Шоира Хурсановна, филология фанлари доктори, доцент; Назаров Бахтиёр Аминович, филология фанлари доктори, профессор, ЎзР Фанлар академияси академиги.

Етакчи ташкилот номи: Андижон давлат университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: замонавий ўзбек шеъриятидаги бирлик ва учлик лирик жанрларининг идентификациясини ишлаб чиқиш, уларнинг генезиси ҳамда поэтик хусусиятларини очиб беришдан иборат.  

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

кичик лирик жанрлар категорияси юзасидан мавжуд назарияларни таҳлил этиш асосида уларнинг бирлик ва учлик жанрларига боғлиқ жиҳатлари ёритилган;

бирлик ва учлик шеърлари структурасига хос хусусиятлар очиб берилган;

бирлик ва учлик генезиси ҳамда манбаларни аниқлаш, бирлик шеърнинг ироник, фалсафий-афористик, ижтимоий-публицистик каби таснифи ишлаб чиқилган;

бирлик ва учлик жанрларининг шаклий-мазмуний структураси, образлар тизимининг бадиий-эстетик ва ғоявий-функционал табиати ва учлик шеър композицияси аниқланган;

бирлик ва учлик шеър жанрининг  намоён бўлиш шакли, поэтик мақоми ва хусусиятлари очиб берилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:

Бирлик ва учликларнинг жанр хусусиятлари, генезиси ва поэтикасини очиб бериш жараёнида маънавий-маърифий тизимни такомиллаштириш бўйича белгиланган тадбирлар асосида:

ўзбек шеъриятидаги бирлик ва учликларнинг умумий ва фарқли томонлари, поэтик хусусиятлари ўзбек халқ оғзаки ижоди ва ўзбек мумтоз адабиётига боғлангани, ўзбек шеъриятидаги учликлар корейс шеъриятидаги учликлар билан типологик муносабатда, япон шеъриятидаги хайку билан эса адабий таъсирга эгалиги, бирликларни таснифлаш ва уларнинг ижтимоий муаммоларни ёритишдаги аҳамияти, лирик воқеликнинг кульминацион нуқтасинигина ифодалаши каби масалаларни ечишда  ФА – Ф1-Г 040 рақамли “Ўзбек адабиёти қиёсий адабиётшунослик аспектида: типология ва адабий таъсир” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Фан ва технологияларни ривожлантиришни мувофиқлаштириш қўмитасининг 2017 йил 18 январдаги 03-13/56-сон маълумотномаси). Бу ўзбек адабиётининг жаҳон адабиётидаги ўрнини белгилаш билан боғлиқ вазифаларни амалга оширишга хизмат қилган;

Анвар Обиджоннинг озодлик, эрк, юрт мустақиллиги, инсон ва унинг юксак эстетик идеалига оид бирлик ва учлик шеърлари таҳлилидан Фан ва технологияларни ривожлантиришни мувофиқлаштириш қўмитаси томонидан тақдим этилган «Замонавий баркамол шахс тарбиясида оқилона турмуш тарзини шакллантиришнинг инновацион омиллари» номли инновацион лойиҳанинг мақсад ва вазифаларини амалга оширишда фойдаланилган (Фан ва технологияларни ривожлантиришни мувофиқлаштириш қўмитасининг 2016 йил 23 июндаги 29-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши баркамол шахс тарбиясида оқилона турмуш тарзини шакллантиришга оид тавсияларни ишлаб чиқишга хизмат қилган;

ўзбек шеъриятидаги бирлик ва учликлар генезиси ўзбек халқ оғзаки ижоди ва мумтоз адабиёти намуналари билан боғлиқлиги, ҳар қандай бир ёки уч қаторли асар ҳам шеър деб аталмаслиги, бунинг учун ўзига хос поэтик структура бўлиши лозимлиги, кам сўз ёрдамида теран мазмун ифодалаш ижодкордан узоқ йиллик изланиш, маҳорат талаб қилиши ҳақидаги фактик материаллардан Ўзбекистон ёзувчилар уюшмаси фаолиятида ижодкорлар маҳоратини ошириш, ёш истеъдодларни тарбиялаш, турли тўгарак ва семинарлар ўтказишда фойдаланилган (Ўзбекистон ёзувчилар уюшмасининг 2017 йил 9 январдаги  01-03/32-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланиши туфайли замонавий ўзбек шеъриятидаги бирлик ва учлик шеърларининг ўзига хос хусусиятлари ва вазифаларини очиб бериишга хизмат қилган.