Имамова Насиба Музафаровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Экспорт-импорт ва валюта операциялари ҳисобини такомиллаштириш” 08.00.08 – “Бухгалтерия ҳисоби, иқтисодий таҳлил ва аудит” (иқтисодиёт фанлари)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.2.PhD/Iqt1644.
Илмий раҳбар: Ҳотамов Комил Раббимович, иқтисодиёт фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Банк-молия академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/10.12.2019.I.16.01.
Расмий оппонентлар: Холбеков Расул Олимович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Дўсмуратов Ражаббой Давлатбаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистонда экспорт-импорт ва валюта операциялари ҳисобини такомиллаштиришга қаратилган таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
таъсисчилар томонидан хўжалик юритувчи субъектларнинг устав капиталига киритилган чет эл валютасидаги улуш қайта баҳоланиб бориши ва улуш қайтарилганда валюта курсидан кўриладиган зарарни солиқ базасидан чегириш таклиф этилган;
хўжалик юритувчи субъект маҳсулотларни экспорт қилганда тўланадиган солиқ тўловларини шакллантириш ва баланс валюта моддалари таркиби бўйича аналитик ҳисоб реестр шакллари ишлаб чиқилган;
чет эл валютасидаги операцияларни амалга ошириш саналари рўйхатига чет эл валютасида киритилган улушларнинг қайтарилиши, қайтариб бериш шарти билан чет эл валютасидаги маблағларнинг олиниши ва қайтарилиш санаси тўғрисидаги нормаларни киритишнинг мақсадга мувофиқлиги асосланган;
экспорт-импорт фаолияти билан шуғулланувчи корхоналарида 2840-йўлдаги тайёр маҳсулотларни ҳисобга олувчи счёт ва мазкур счёт орқали ҳисоб юритиш тартиби ишлаб чиқилган.
IV. Тaдқиқoт нaтижaлaрининг жoрий қилиниши.
Экспорт-импорт ва валюта операциялари ҳисоби такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар aсoсидa:
корхона ҳисоб сиёсатига баланснинг валюта моддалари таркибига устав капиталига чет эл валютасида киритилган ҳиссаларни ҳамда қайтариш шарти билан олинган хорижий валютадаги қийматликларни киритиш бўйича таклифи “Ўзкимёсаноат” АЖ томонидан амалиётга жорий этилган (“Ўзкимёсаноат” АЖнинг 2021 йил 10 мартдаги 03-874-сон маълумотномаси). Мазкур таклиф жорий қилиниши натижасида валюта кўринишида киритилган ҳиссаларнинг ҳисобини юритиш ва аниқ баҳосини билиш имконияти яратилган;
хўжалик юритувчи субъект маҳсулотларни экспорт қилганда тўланадиган солиқ тўловларини шакллантириш ва баланс валюта моддалари таркиби бўйича аналитик ҳисоб реестр шакллари “Ўзкимёсаноат” АЖ томонидан амалиётга жорий этилган (“Ўзкимёсаноат” АЖнинг 2021 йил 10 мартдаги 03-874-сон маълумотномаси). Мазкур таклиф жорий қилиниши натижасида нафақат валюта кўринишидаги балки баланснинг бошқа валюта моддалари тўғрисидаги ахборотларни жамлаш ва фойдаланиш имконияти яратилган;
экспорт-импорт операцияларини амалга оширишда таклиф этилаётган ишчи счётлар ва уларнинг қўллаш тартибига оид таклифи “Ўзкимёсаноат” АЖ томонидан амалиётга жорий этилган (“Ўзкимёсаноат” АЖнинг 2021 йил 10 мартдаги 03-874-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг жорий этилиши натижасида маҳсулот экспортида корхонадан чиқиб кетган, аммо, харидорга етиб боргунча бўлган даврда йўлдаги маҳсулот, йўлдаги товар, реээкспорт ва реимпорт товарлари ҳисобини аниқ юритиш таъминланган;
чет эл валютасидаги айрим операцияларни амалга ошириш саналари рўйхатига устав капиталига киритилган чет эл валютасида ифодаланган улушларни қайтариш санаси тўғрисидаги ҳамда қайтариб бериш шарти билан олинган маблағларни олиш ва қайтариш санаси тўғрисидаги нормаларни киритиш бўйича таклифи “Ўзкимёсаноат” АЖ томонидан амалиётга жорий этилган (“Ўзкимёсаноат” АЖнинг 2021 йил 10 мартдаги 03-874-сон маълумотномаси). Мазкур таклиф жорий қилиниши натижасида баланснинг валюта моддаларидаги операцияларни амалга ошириш саналари бўйича ҳисоб юритиш тўлиқлиги таъминланган.