Мамажонов Зокиржон Ахмаджоновичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўхшатиш асосидаги шеърий санъатларнинг назарий тавсифи ва таснифи», 10.00.02– Ўзбек адабиёти (филология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.1.PhD/Fil31.

Илмий раҳбар: Қуронов Дилмурод Ҳайдаралиевич, филология фанлари доктори, профессор

Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти, DSc.27.06.2017.Fil.46.01.

Расмий оппонетлар: Раҳмонов Насимхон Асқарович, филология фанлари доктори, профессор; Очилов Эргаш Зокирович, филология фанлари номзоди.

Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: ўхшатишнинг мумтоз шеъриятга хос образли тафаккур ва бадиий санъатлар тизимидаги ўрнини аниқлаш ҳамда ўхшатиш асосидаги шеърий санъатларнинг структуравий ва функционал хусусиятларини очиб беришдан иборат.

III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

шеърий санъатларнинг анъанавий тарифи ва таснифидаги фарқларни юзага келтирган омиллар аниқланган;

шеърий санъатларни юзага келиш асосига кўра таснифлаш зарурати исботланган;

мумтоз шеъриятга хос образли тафаккурда ўхшатишнинг ўрни ва аҳамияти очиб берилган;

ташбиҳнинг структуравий хусусиятлари, уни турларга ажратиш тамойиллари белгиланган;

ўхшатиш асосидаги санъатларнинг ташбиҳ турлари билан кесишган нуқталари аниқланган;

ўхшатиш асосидаги шеърий санъатларнинг фукционал хусусиятлари очиб берилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:

Шеърий санъатларни назарий таснифлаш, уларда ўхшатишнинг ўрни, ўхшатишни структуравий ва функционал таҳлил қилиш жараёнида маънавий-маърифий тизимни такомиллаштириш бўйича белгиланган тадбирлар асосида:

ФА-Ф1-Г040 рақамли «Ўзбек адабиёти қиёсий адабиётшунослик аспектида: типология ва адабий таъсир» номли фундаментал тадқиқот лойиҳасида ҳамда ФА-Ф1-Г039 рақамли «Алишер Навоий (2 жилдлик) ва Абдулла Қодирий қомусларини яратиш» фундаментал илмий тадқиқот лойиҳасида (Фан ва технологияларни ривожлантиришни мувофақлаштириш қўмитасининг 2016 йил 14 декабрдаги ФТК-03-13/904-сон маълумотномаси) фойдаланилган. Натижада адабий таъсир муаммоларига муносабатда асар структураси ва поэтикасига дахлдор барча компонентларнинг узвий уйғунлигига асосланган ҳолда хулосалар чиқаришга, Алишер Навоий ижоди билан боғлиқ маълумотларни жамлаш, уларни кенг оммага яқиндан таништириш, «Алишер Навоий» (2 жилдлик) қомуси сўзлигини бойитишга эришилган.

Андижон вилоят телерадиокомпаниясининг (2016 йил 19 октябрдаги 20-21/90-сон маълумотнома) Навоий ва Бобур ижодига бағишланган қатор кўрсатув ва радиоэшиттиришларда уларнинг шеърияти диссертацияда ўрганилган ташбиҳ, истиора, тамсил, лафф ва нашр, талмеҳ, ирсол ул-масал каби шеърий санъатларга боғланган ҳолда таҳлил қилинган. Натижада кўрсатув ва эшиттиришлар савиясини оширишга эришилган.