Мирзаев Абдуллажон Топиловичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбекистонда туристик-рекреация фаолиятини бошқариш методологиясини такомиллаштириш”, 08.00.13 – Менежмент ва 08.00.17- Туризм ва меҳмонхона фаолияти (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.DSc/Iqt264.
Илмий раҳбар: Хонкелдиева Гўзал Шеровна, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона политехника институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/30.12.2020.I.16.02
Расмий оппонентлар: Гулямов Саидахрор Саидахмедович, академик, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Хамидов Обиджон Хафизович, иқтисодиёт фанлари доктори; профессор; Алиева Маҳбуба Тойчиевна, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Урганч давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади туристик-рекреация фаолиятини бошқариш методологиясини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
хизмат кўрсатиш тузилмалари, ресурс тузилмаси, бошқарув тузилмаси ҳамда технологик тузилмаларни концентрациялаш асосида “ҳудудий туристик-рекреация мажмуаси”нинг таркибий тузилишини такомиллаштириш орқали ташкилий-иқтисодий самарадорлик асосланган;
миллий статистика тизимига туристик-рекреация хизматларининг ривожланиш ҳолатини баҳоловчи қўшимча индикаторларни киритиш орқали уларнинг сабаб-оқибат боғланишини ифодаловчи узоқ муддатли қонуниятлар асосида рекреантлар сонининг 2025 йилга қадар прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган;
туристик-рекреация хизматларини резервлаш механизми рақамли бошқарув платформалари базасида глобал ва локал резервлаш тизимларини интеграциялаш ҳамда объектлардаги ўрин (жой)лардан максимал фойдаланиш даражасини ( ) эътиборга олган ҳолда такомиллаштирилган;
мультипликатив самарани баҳолаш методикаси ёндош тармоқлар томонидан қўшимча ўсиш доирасида қилинган харажатлар ( )нинг прогноз миқдорини интеграл шаклидаги ( ) вақтга боғлиқ бўлган ва миқдор жиҳатидан бир бирлик маҳсулот (хизмат)га тўғри келувчи ўртача харажат миқдори орқали такомиллаштирилган.
туристик-рекреация тизимларида бошқарув қарорларини танлаш ва қабул қилиш методикасига сценарийли ёндашув бўйича когнитив моделлаштириш, ноаниқлик шароитида қарор қабул қилиш модели (тўлов матрицаси) ҳамда мақсадли дастурнинг энг мақбул вариантини киритиш орқали бошқарув самарадорлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистонда туристик-рекреация фаолиятини бошқариш методологиясини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
хизмат кўрсатиш тузилмалари, ресурс тузилмаси, бошқарув тузилмаси ҳамда технологик тузилмаларни концентрациялаш асосида “ҳудудий туристик-рекреация мажмуаси”нинг таркибий тузилишини такомиллаштириш орқали ташкилий-иқтисодий самарадорлик асосланган илмий янгилик Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш Давлат қўмитаси фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш Давлат қўмитасининг 2021 йил 25 мартдаги 02-16/2091-сон маълумотномаси). Ушбу илмий янгиликнинг амалиётга жорий этилиши юқори ресурс салоҳиятига эга ҳудудларда туристик-рекреация мажмуаларига рекреантларни жалб этиш ва мажмуа таркибидаги корхоналар қувватини 12-15%га оширган;
туристик-рекреация хизматларининг ривожланиш ҳолатини баҳоловчи миллий миллий статистика тизимига туристик-рекреация хизматларининг ривожланиш ҳолатини баҳоловчи қўшимча индикаторларни киритиш орқали уларнинг сабаб-оқибат боғланишини ифодаловчи узоқ муддатли қонуниятлар асосида рекреантлар сонининг 2025 йилга қадар прогноз кўрсаткичларини ишлаб чиқиш бўйича илмий янгилик Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш Давлат қўмитаси фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш Давлат қўмитасининг 2021 йил 25 мартдаги 02-16/2091-сон маълумотномаси). Ушбу илмий янгиликнинг амалиётга жорий этилиши натижасида соҳа фаолиятини статистик ҳисобга олиш тизимини такомиллаштириш билан бирга кўп омилли боғланишлар асосидаги таҳлиллар негизида хизматларни ривожлантириш ҳамда корхоналар фаолиятини бошқариш самарадорлигини ошириш, тармоқ рақобат устунлигидан фойдаланган ҳолда ҳудудларни мувозанатли ривожлантириш стратегияларини шакллантириш аниқлиги 8-12 %га ортган;
туристик-рекреация хизматларини резервлаш механизми рақамли бошқарув платформалари базасида глобал ва локал резервлаш тизимларини интеграциялаш ҳамда объектлардаги ўрин (жой)лардан максимал фойдаланиш даражасини ( )эътиборга олган ҳолда такомиллаштириш бўйича илмий янгилик Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш Давлат қўмитаси фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш Давлат қўмитасининг 2021 йил 25 мартдаги 02-16/2091-сон маълумотномаси). Ушбу илмий янгиликни амалиётга жорий этилиши натижасида фаолият кўрсатаётган туристик-рекреация корхоналарида яратилаётган хизматларга бўлган яширин талабни реал талабга айлантириш ва, бу билан, кўрсатилаётган хизматлар ҳажми қисқа вақтда ўртача 21-27 %гача ортган ҳамда соҳада мавжуд бўлган мавсумийлик омили салбий таъсир даражаси 12-15 %га пасайган;
мультипликатив самарани баҳолаш методикаси ёндош тармоқлар томонидан қўшимча ўсиш доирасида қилинган харажатлар ( )нинг прогноз миқдорини интеграл шаклидаги ( ) вақтга боғлиқ бўлган ва миқдор жиҳатидан бир бирлик маҳсулот (хизмат)га тўғри келувчи ўртача харажат миқдори орқали такомиллаштириш бўйича илмий янгилик Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш Давлат қўмитаси фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш Давлат қўмитасининг 2021 йил 25 мартдаги 02-16/2091-сон маълумотномаси). Ушбу илмий янгиликнинг амалиётга жорий этилиши натижасида юқори туристик-рекреация салоҳиятига эга ҳудудларда мезо даражадаги ривожланиш дастурларини амалга ошириш сценарийларини ишлаб чиқиш аниқлиги 7-11% га ортган;
туристик-рекреация тизимларида бошқарув қарорларини танлаш ва қабул қилиш методикасига сценарийли ёндашув бўйича когнитив моделлаштириш, ноаниқлик шароитида қарор қабул қилиш модели (тўлов матрицаси) ҳамда мақсадли дастурнинг энг мақбул вариантини киритиш орқали бошқарув самарадорлигини асослаш бўйича илмий янгилик Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш Давлат қўмитаси фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш Давлат қўмитасининг 2021 йил 25 мартдаги 02-16/2091-сон маълумотномаси). Ушбу илмий янгиликнинг амалиётга жорий этилиши натижасида юқори туристик-рекреация салоҳиятига эга Тошкент вилояти Бўстонлиқ тумани, Андижон вилояти Хонобод шаҳри, Фарғона вилояти Фарғона тумани, Наманган вилояти Тўрақўрғон туманида мавжуд нисбий устунликлардан келиб чиқиб, шаҳар ва туманларнинг умумий ижтимоий-иқтисодий ривожланишини туристик-рекреация соҳаси доминантлиги асосида таъминлаш йўналишидаги тараққиёт стратегиялари ишлаб чиқилган.