Латипов Ҳаёт Рамазоновичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Ўзбек мумтоз адабиётида маърифат талқини ва ориф образи (XIII - XV асрлар)», 10.00.02 – Ўзбек адабиёти.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.PhD/Fil906.
Илмий раҳбар: Ҳаққулов Иброҳим Чориевич, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.09.
Расмий оппонентлар: Қаюмов Олим Садриддинович, филология фанлари доктори (DSc), доцент; Қобилов Усмон Уралович, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Навоий давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади мумтоз адабиётимизнинг ўзига хос мавзуларидан бири бўлган орифона маъноларни тараннум этган асарларнинг шаклланиш омилларини аниқлаш ҳамда тарихий тараққиёти, ғоявий-бадиий олами ва адабий қаҳрамон – ориф характерининг муҳим хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Шарқ тасаввуф адабиётида маърифат масаласи ва ориф образининг генезиси, тараққиёт омиллари, орифлик тушунчаси ҳамда ориф мақоми илмий-назарий жиҳатдан асосланган ва форсий халқлар адабиётида ориф образи такомили ва унинг туркий адабиётга бадиий таъсири аниқланиб, адабий қаҳрамон билан орифнинг муштарак томони маърифатпарварлик эканлиги далилланган; 
Алишер Навоий ижодиётида орифнинг тариқатдаги маънавий даражаси ва унга хос сабр, сидқ, ризо каби барқарор ҳоллар кўрсатилган ва орифлик мақомига эришишнинг усул-у аркони бадиий акс эттирилган «Лисон ут-тайр» достони ҳамда унга уйғун асарлар махсус таҳлилга тортилиб,  маърифат, маъруф, илми ладун каби истилоҳларнинг ориф образи билан узвий алоқадорлиги поэтик асарлардаги мисоллар асосида далилланган;
Аҳмад Яссавий, Сулаймон Боқирғоний, Алишер Навоий, Қул Убайдийлар ижодиётидаги муршид, соқий, ринд, фақир, қул каби образлар орифнинг тамсилчилари эканлиги аниқланган;
ўзбек мумтоз адабиётида ориф образининг ғоявий-бадиий асослари очиб берилган, ирфоний асарлар образлари оламида орифнинг мақом-мавқеи ҳамда маърифат ғояларининг кенг тарқалишидаги бадиий-эстетик ҳамда вазифавий-мазмуний хусусиятлари  фактик материаллар билан исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. «Ўзбек мумтоз адабиётида маърифат талқини ва ориф образи (XIII–XV асрлар)» мавзусида эришилган илмий натижалардан
ўқувчи ёшларнинг маънавий дунёсини кенгайтириш ва гўзал хулқ эгаси ҳамда маънан етук – комил инсон этиб тарбиялашда орифона мавзуда яратилган мумтоз адабиёт намуналарининг ғоявий мазмуний жиҳатдан ўрганилишининг самарасини кузатиш орқали чиқарилган илмий-амалий хулосалардан ХТ-Ф2-004 «Ўзбек халқ педагогикаси ва фольклор анъаналари» номли (2008-2010 йй.) фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 7 декабрдаги 89-03-5123-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек халқ ижоди анъаналари ва миллий қадриятларимизни эъзозлаш, буюк аждодларимиз қолдирган маънавий меросни асраб-авайлаш руҳини ёшлар қалбида шакллантиришда мумтоз адабий асарлар ва қўлёзма нусхаларнинг ўрганилишидаги тамойиллар асосида муҳим хулосалар чиқариш баробарида маърифат масаласи ва орифлик тушунчасию ориф мақоми назарий жиҳатдан шарҳланиб, унинг адабий қаҳрамон билан муштарак жиҳатлари далилланишига эришилган;
“Лисон ут-тайрда” достонида зоҳид, обид, ошиқ ва ориф каби ўнлабобразларни яратишда адибнинг бадиий маҳорати, тасаввуфий қарашлари, жумладан, тариқатларга муносабатининг ёритилганлиги, хусусан, лирикасидаги ошиқ ва ориф образларини рамз, тимсоллар жиҳатидан бадиий талқин этилганлиги, «Лисон ут-тайр» достонидаги тасаввуфий ҳаёт, руҳоний тарбия, маъруф ва ориф муносабатлари хусусидаги илмий-назарий  хулосалардан А-1-118«Алишер Навоий образининг тасвир ва талқинларига оид ўқув қўлланмасини тайёрлаш ва нашр этиш» (2015–2017йй.) амалий лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 7 декабрдаги 89-03-5123-сон маълумотномаси). Натижада орифона асарлар образлари оламида орифнинг даражасини аниқлаш, маърифат ғояларининг кенг тарқалишида мазкур тимсолнинг аҳамиятини очиб бериш ва ориф билан алоқадор маъруф, маърифат, илми ладун, ботин илми каби истилоҳларга илмий изоҳ бериш, шунингдек, орифни тамсил этувчи образ, рамз  ҳамда тимсоллар тизими такомилига ойдинлик киритишга эришилган;
туркий тасаввуфий адабиёт ва ирфоний шеърият қиёси асосида даврлар мобайнида такомиллашиб борган орифнинг маънавий қиёфаси ва ўзбек мумтоз адабиётида ориф образининг ғоявий-бадиий асослари ҳамда тариқат шоирлари ижодидаги ўрни ва ролини очиб бериш борасида амалга оширилган назарий хулосалардан Озарбайжон Республикаси Миллий илмлар академияси ва Баку давлат университети «Озарбайжон-Туркманистон-Ўзбекистон адабий алоқалар» бўлимида ташкил этилган «Ўзбек адабиёти тарихи», «Шарқ халқлари тасаввуф адабиёти» курси юзасидан университетда дарслар, семинарлар ташкил қилиш, соҳага оид ўқув қўлланмалар ва услубий кўрсатмаларни яратишда фойдаланилган (AMEA Низомий Ганжавий номидаги адабиёт институти қошидаги «Озарбайжон-Туркманистон – Ўзбекистон адабий алоқалар» қўмитасининг 2020 йил 1 ноябрдаги  I1/ed-сонли маълумотномаси). Натижада форсий адабиётда ориф образи такомили аниқланиб, туркий тасаввуфий адабиёт ва ирфоний шеърият қиёси асосида даврлар мобайнида такомиллашиб борган орифнинг маънавий қиёфаси ва ўзбек мумтоз адабиётида ориф образининг ғоявий-бадиий асослари ҳамда тариқат шоирлари ижодидаги ролини теран очиб беришга эришилган;
«Лисон ут-тайр» достонида ориф образи ҳамда ўзбек мумтоз адабиётидаги орифона асарлар образлари оламида орифнинг даражаси, маърифат ғояларинингкенг тарқалишида мазкур тимсолнинг аҳамияти, шунингдек, орифни тамсил этувчи образ, рамз, тимсолларнинг моҳиятини англаш билан боғлиқ хулосалардан Бухоро вилоят Телерадиокомпанияси дастурларидан жой олган«Ассалом Бухоро», «Саккизинчи мўъжиза» кўрсатувларининг 2020 йил март ва апрель сонидаги сценарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Бухоро Вилоят Телерадиокомпаниясининг 2020 йил 21 декабрдаги 1/329-сон маълумотномаси). Натижада, телетомошабинларнинг  юртимизда яшаб ўтган машҳур орифларга ва уларни комил шахс сифатида юксалтириб, мангу ҳаётга дахлдор этган маърифатга – олийинсоний фазилатларга муҳаббати ҳамда китобхонликка бўлган эътиборини янада оширишга эришилган.