Урунова Захро Низомитдиновнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбек тилида дефектология терминлари», 10.00.01 – Ўзбек тили. 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.2.PhD/Fil1701.
Илмий раҳбар: Лутфуллаева Дурдона Эсоновна, филология фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти, DSc.02/30.12.2019.Fil.46.03.
Расмий оппонентлар: Собиров  Абдулҳай Шукурович, филология фанлари доктори, профессор; Пардаев Азамат Бахронович, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади дефектологик тушунча ва терминларнинг шаклланиш тарихи, прототерминлар, ўзбек тили “дефектология” терминологик майдонининг лексик-семантик хусусиятлари, дефектология терминосистемасининг бойиш манбалари, уларнинг структурал-ясалиш хусусиятлари ва такомиллаштириш масалаларини очиб беришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
дефектология тиббиёт, физиология, психология, педагогика, лингвистика каби бир қатор фанлар билан ҳамкорликдаги интегратив соҳа бўлганлиги учун мазкур фанлардаги муайян терминларнинг дефектология терминосистемасидан ҳам жой олганлиги ва катта миқдорни ташкил этиши далилланган;
дефектология терминларини функционал-семантик майдонга бирлаштирувчи архисеманинг “нормал ривожланишдан оғиш, ривожланишнинг бузилиши ва бу бузилишларни ўнглаш” тарзидаги умумлаштирувчи маънодан иборатлиги, ана шу асосда “дефектология” терминологик майдонининг юзага келиши далилланган;
ўзбек тили “дефектология” терминологик майдонининг 6 та микромайдонга ажралиши, бу микромайдонларнинг ўз навбатида яна ички лексик-семантик гуруҳларга бўлиниши кўрсатиб берилган;
“дефектология” терминологик майдонида лексик-семантик муносабат-нинг гипонимия, синонимия, антонимия, омонимия каби турлари намоён бўлиши, аммо гипонимия тилдаги энг фундаментал парадигматик муносабат сифатида алоҳида ўрин тутиши асосланган;
ўзбек тили дефектология терминлари таркибида, айниқса, жисмоний ва руҳий бузилиш, патологияга оид атамалар орасида юнон-лотин тилига оид ўзлашмалар кўпроқ учраши далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек тилидаги дефектология терминларининг лисоний хусусиятларини ўрганиш асосида:
ўзбек тилидаги дефектология терминларининг семантик структураси юзасидан асосланган назарий хулосалар, ҳозирги ўзбек тилидаги 20 дан ортиқ термин (дудуқ, кар, соқов, одамовилик, дефектология, логопед, логопедия, сурдолог, сурдопедагогика, шизофрения, гунглик,  қулоғи оғир (лик), тили чучук (лик) каби)нинг маъноларига берилган лексикографик изоҳлардан лотин ёзувидаги «Ўзбек тилининг изоҳли луғати»да фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2021 йил 10 июндаги 3/1255-1704-сон маълумотномаси). Натижалар асосида луғат янги терминлар билан бойиган, мавжуд терминларнинг лексикографик изоҳлари мукаммаллашган, маъно оттенкалари конкретлашган; 
ўзбек тилидаги дефектология терминлари билан боғлиқ хулосалардан ЎзФА Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институтида 2017-2020 йилларда амалга оширилган “Ўзбек тилининг мустақиллик даври тараққиёти” фундаментал лойиҳасида терминларнинг илмий услубни шакллантиришдаги ўрнини очиб беришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2021 йил 10 июндаги 3/1255-1704-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳанинг алоҳида йўналиши бўлган илмий услуб қисми янги қарашлар билан бойиган;
ўзбек тилида дефектология терминларининг шаклланиш тарихи, терминлар таркиби ва уларнинг маънолари, соҳа терминларининг мактабгача таълим, мактаб таълими ва олий таълим тизимида қўлланиши ҳақидаги хулосалардан Ўзбекистон телерадиокомпаниясининг “Маданият ва маърифат” телеканалида эфирга узатилган “Тил зийнати”, “Замонавий таълим” кўрсатувлари сценарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон телерадиокомпаниясининг 2021 йил 16 июндаги 01-15/119-сон маълумотномаси). Илмий натижалар татбиқи кўрсатувларнинг илмий-оммабоплигини, илмий натижаларга асосланганлигини таъминлаган.